Tag Archives: ταξική ανάλυση

Φυσικές καταστροφές, ταξικός πόλεμος και το συμβόλαιο ενάντια στον θάνατο: πώς να σκεφτούμε;

Με αφορμή τις πυρκαγιές και τις καταιγίδες που ζούμε το τελευταίο καιρό στην περιοχή – και αφού ούτε καήκαμε, ούτε πνιγήκαμε – θα προσθέσω μια σύντομη και μικρή σκέψη σχετικά με όλα αυτά.

Είναι σημαντικό, πάντοτε, να μην φυσικοποιούμε τον ταξικό πόλεμο που διεξάγεται ερήμην μας και δεν μας ρωτάει ποτέ. Οι «φυσικές» καταστροφές είναι πάντα μια καλή αφορμή για να ξεχνάμε αυτόν τον πόλεμο, για να διαιωνίζεται η ιδεολογική και πραγματική κυριαρχία των αφεντικών απάνω στις ζωές μας. Είναι και μια καλή αφορμή επίσης και για την ανανέωση των σχέσεων ανάμεσα στις υποτελείς τάξεις και τις κυρίαρχες – αλλά σε αυτό θα αναφερθώ παρακάτω.

«Φυσικές» καταστροφές

Ας ξεκινήσουμε από τα εύκολα. Δεν υπάρχουν φυσικές καταστροφές. Οι καταστροφές είναι καταστροφές για κάποιους. Αυτοί οι κάποιοι βρίσκονται σε τέτοια θέση (ταξική, γεωγραφική κτλ) η οποία ευνοεί ή δεν ευνοεί την καταστροφή τους. Αυτή τους η θέση εκφράζει την κοινωνική ιεραρχία και τις σχέσεις εξουσίας σε μια κοινωνία. Ο προσδιορισμός «φυσικές» μπροστά από το «καταστροφές» προσπαθεί ακριβώς να συσκοτίσει την ιστορικό και κοινωνικό χαρακτήρα της κατάστασης. Αν για παράδειγμα οι πλημμύρες που γίνανε στην Μάνδρα γίνονταν σε ακατοίκητα χωριά της Πίνδου δεν θα θεωρούνταν «καταστροφικές πλημμύρες». Ή οι καταιγίδες που πνίγουν τους μετανάστες στην θάλασσα δεν θεωρούνται καταστροφές. Αντίστοιχα, η έννοια της «οικολογικής καταστροφής» εκφράζει την σχέση του καπιταλισμού με αυτό που προσπαθεί να συμπεριλάβει υπό την σκέπη του – που δεν είναι άλλο από την αντίληψη του για την φύση: ως πόροι προς εκμετάλλευση. Η οικολογία είναι το όνομα που έχει δώσει ο καπιταλιστής στην επιθυμία του για υπαγωγή της φύσης στην σχέση κεφάλαιο, για την επέκταση της ισχύος του. Είμαστε υποχρεωμένοι, τελικά, να βλέπουμε τις μεταβολές του καιρού υπό το πρίσμα της ταξικής ανάλυσης (να υπενθυμίσω αν με διαβάζεις για πρώτη φορά ότι την ταξική ανάλυση την χρησιμοποιώ κάπως ιδιότροπα εδώ πέρα).

Ας αναφερθώ στα δυο πιο πρόσφατα παραδείγματα: τις καταιγίδες στα Δυτικά της Αθήνας και τις φωτιές στα Δυτικά και τα Ανατολικά της Αττικής. Στο πρώτο παράδειγμα, έχουμε μια τυπική περίπτωση όπου κομμάτι του εργατικού κόσμου σε βιομηχανικές και χαμηλόμισθες δουλειές έχουν στοιβαχτεί με έναν αδόμητο τρόπο, με μια αδιαφορία για την ποιότητα της ζωής. Είναι η τυπική περίπτωση του υποβιβασμού της ζωής των κατώτερων τάξεων από την σκοπιά των καπιταλιστών και του κράτους. Από τη σκοπιά τους λένε: «δεν μας ενδιαφέρει για το πώς ζούνε, αν αναπνέουν τα τοξικά αέρια από την επεξεργασία των πετρελαίων, αν θα τους πνίξουν τα ποτάμια – το θέμα είναι να γίνεται η δουλειά. Να χτίζουμε τη βιομηχανία και αυτοί να δουλεύουν σαν σκυλιά». Εύκολο αυτό. Οι πυρκαγιές που ακόμα σιγοκαίνε είναι πιο πολύπλοκο. Από τη μεριά της Δυτικής Αττικής έχει κυκλοφορήσει στα μέσα η άποψη ότι τα δάση στην Κινέττα και στις περιοχές εκεί τα έχει βάλει στο μάτι ο καπιταλιστής για διάφορες δραστηριότητες (εξόρυξη βωξίτη, ανεμογεννήτριες κτλ). Μου κάνει αυτή η εξήγηση, δεν θα την σχολιάσω περαιτέρω. Να μια «φυσική» καταστροφή που είναι εμφανής έκφραση του κοινωνικού πολέμου που διεξάγεται (βλ. και τους σεισμούς στα Γιάννινα με τις σεισμικές γεωλογικές έρευνες για υδρογονάνθρακες). Από την άλλη μεριά της Αττικής το πράγμα είναι πιο πολύπλοκο. Εκεί έχεις μια χρόνια επέκταση μιας μικρο-μεγαλο(-δε-ξέρω-ακριβώς)-τάξης  η οποία θέλει να ζήσει στα προάστια, να πηγαίνει για μπάνια, να χτίσει ενοικιαζόμενα κτλ. Αυτή η επέκταση σε αγαστή συνεργασία με το ελληνικό κράτος τόσα χρόνια είναι μια βασική ιστορία στην συγκρότηση της κοινωνικής ειρήνης ανάμεσα στην κεφαλαιοκρατική τάξη και διάφορες τάξεις που στηρίζουν σώμα και πνεύμα την πολιτική τάξη (άραγε ο Καραμανλής έπαθε τίποτα εκεί με το playstation στη Ραφήνα;) και αποτελούν αυτό που κάποιοι στο κίνημα ονομάζουν «εθνικό κορμό». Αυτές, λοιπόν, οι τάξεις επεκτείνονται όλο και πιο πολύ με φωτιές που αλλάζουν την χρήση της γης και τώρα που έρχεται ξανά η ανάπτυξη και αυξάνεται και ο τουρισμός είναι μια καλή αφορμή για να καεί κανένα δέντρο. Δεν θέλω να μπω σε κουβέντα για αιτίες της φωτιάς, δεν είναι η δουλειά μου.

Πάντα, λοιπόν, οι λεγόμενες φυσικές καταστροφές εκφράζουν κοινωνικές σχέσεις/συγκρούσεις ανάμεσα σε διάφορες ομάδες συμφερόντων. Μια φυσική καταστροφή είναι η έκφραση της επίθεσης (άμεσα ή έμμεσα) που εξαπολύει μία ή περισσότερες ομάδες συμφερόντων είτε σε άλλες κοινωνικές τάξεις, είτε σε ανεκμετάλλευτους – από τη μεριά τους – πόρους.

Ο θάνατος

Καλά όλα αυτά αλλά μην ξεχάσουμε και εντελώς ότι υπάρχει εκεί έξω κωλόκαιρος που μπορεί να σε σκοτώσει, φωτιά που μπορεί να σε κάψει, καταιγίδα που μπορεί να σε πνίξει, κεραυνός που μπορεί να σε χτυπήσει κατακέφαλα. Δηλαδή, μέσα στη βαθιά αλλοτρίωση του ανθρώπου των πόλεων και των θεωρητικών των πανεπιστημίων μην αρχίσουμε να λέμε ότι δεν υπάρχει φύση και «επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα». Και τώρα πάμε στα πιο δύσκολα ζητήματα. Continue reading

5+1 ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ και την χρήση της από μια αναρχική (και όχι μόνο) σκοπιά

Κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι

Αποτελείται από τα παρακάτω μέρη:

1. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΟΙΝΑ ΤΑΞΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ!!
(το «κοινό» είναι πολιτική απόφαση)
2. Η «ΤΑΞΗ» ΩΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
3. «ΤΑΞΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΑΞΗΣ»
(ως βέβαιο, μακροπρόθεσμα, αδιέξοδο)
4. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ (ή όχι άλλη εργατολατρεία)
5. ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ Η ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ (η εργατική τάξη και οι μαρξιστές αποικιοκράτες)
6. ΑΦΕΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΟΥΛΟΙ, ΣΚΑΤΑ ΓΙΝΗΚΑΜΕ ΟΥΛΟΙ

Η ΑΝΑΡΧΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΑ

Ταξική ανάλυση: αναγκαία αλλά όχι επαρκής (#2)

συνέχεια από το προηγούμενο

Γιατί όμως δεν είναι επαρκής;

Πολλά πράγματα υποστηρίζονται στα κείμενα και τις συζητήσεις μας για την ανεπάρκεια της ταξικής ανάλυσης αλλά νομίζω πως υπάρχουν δύο (κυρίως) λόγοι που την κάνουν ανεπαρκή – που δεν αναφέρονται ιδιαίτερα.

1) Αν χρησιμοποιείς την ταξική ανάλυση ως εργαλείο, συνήθως, οδηγείσαι στο συμπέρασμα ότι αφού έτσι λειτουργούν οι οργανωμένες ομάδες τότε κι εγώ πρέπει να κινηθώ με βάση το ταξικό μου συμφέρον. «Τα εργατικά συμφέροντα πάνω απ’ όλα» λέει το σύνθημα. Να οργανωθώ με βάση αυτό και να ανάγω όλη μου τη δραστηριότητα σε αυτό. Αυτό πέρα από τα προβλήματα που έχει (δες 2) μπερδεύει αρκετά τα πράγματα εξαιτίας της ταξικής σύνθεσης του α/α/α/α χώρου. Δεν είμαστε όλ@ στην ίδια τάξη και ούτε τα συμφέροντα μας συμπίπτουν ακριβώς. Μια ντόπια που κάνει το μεταπτυχιακό της δεν βρίσκεται στην ίδια θέση με τον μετανάστη που τέλειωσε μόνο το 2βάθμιο σχολείο. Και δεν είναι θέμα πόσα λεφτά παίρνει. Υπάρχουν και άλλα στοιχεία που προσδιορίζουν την ταξική σου θέση όπως τονίζω στο 1ο μέρος του κειμένου. Οι αποκλεισμοί, οι δυνατότητες και οι επιλογές που έχεις. Από τη μια, αν παλέψεις για τα συμφέροντά σου ως μεταπτυχιακός φοιτητής θα έρθεις σε σύγκρουση με τον μετανάστη και από την άλλη αν διακηρύξεις «είμαστε όλοι μετανάστες» και τα λοιπά αφηρημένα πράγματα βάζεις κάτω από το χαλάκι τις ταξικές σας διαφορές.

Να δώσω ένα απτό παράδειγμα. Βρίσκονται στην ίδια συνέλευση μια ελληνίδα υπήκοος και ένας μετανάστης. Αυτή είναι με μεταπτυχιακά, ξένες γλώσσες, από οικογένεια με κάποιες διασυνδέσεις με δυνατότητες να πάει όποια ώρα θέλει να βρει μια δουλειά εύκολη και με καλά λεφτά. Αυτός με το ζόρι έβγαλε το σχολείο, πήγε στο τεχνικό, περιφέρεται σε σκατοδουλειές χωρίς δυνατότητες ταξικής ανέλιξης κτλ. Αυτ@ οι δύο συμμετέχουν λοιπόν σε έναν κοινό αγώνα ως μέλη της ίδιας συνέλευσης. Δε μας ενδιαφέρει εδώ η μορφή της συνέλευσης και τα περιεχόμενα του αγώνα – εφαρμόστε το παράδειγμα όπως νομίζεται. Σε αυτόν τον αγώνα, λοιπόν, η ελληνίδα μπορεί στο λόγο της και την πράξη της να εμφανίζεται χίλιες φορές πιο ριζοσπαστική από τον μετανάστη και να το εννοεί και να το ρισκάρει και με το παραπάνω. Και θα γυρίσει μετά ο χώρος να δώσει τα εύσημα σε αυτήν, θα αναβαθμιστεί και στα κουλ παρεάκια του κάθε χώρου θα κάνει πιο εύκολα γνωστούς, δημόσιες σχέσεις (που θα φέρνουν και άλλες δυνατότητες – ακόμα και για δουλειές και κύρος) και τα λοιπά κουραστικά πράγματα με τα οποία περνάει ο κόσμος τον καιρό του. Έχοντας δυνατότητες διαφυγής από το μίζερο παρόν, δυνατότητες υλικής αναβάθμισης και άρα ορίζοντα, έχοντας με λίγα λόγια επιλογές μπορεί να τα ρισκάρει όλα για όλα, που δεν είναι όλα για όλα ακριβώς όμως από τη δικιά της ταξική θέση. Ως μετανάστης όμως με το ζόρι και με πολύ δουλειά, μπορείς να κρατιέσαι στην Αθήνα (αν δεν έχεις σπίτι είσαι συνέχεια στο τρέξιμο γι’ αυτό το απλό), δεν έχεις διασυνδέσεις ούτε και πολλές δυνατότητες για ανέλιξη, δεν έχεις διαφυγές, δεν έχεις επιλογές. Όσο πιο χαμηλά στην τάξη, τόσο πιο δεμένος στην ανάγκη. Continue reading

Ταξική ανάλυση: αναγκαία αλλά όχι επαρκής (#1)

Υπάρχουν από τη μια μεριά άνθρωποι και οργανωμένες τάσεις (εξεγερσιακοί, ατομικιστές, κομμάτι του έμφυλου, μεταμοντέρνοι κ.α.) που ακούνε για ταξική ανάλυση και τους πιάνει αλλεργία ή ισχυρίζονται πως για να κατανοήσεις κάποιες σχέσεις εξουσίας/εκμετάλλευσης χρειάζονται άλλα εργαλεία από αυτά της ταξικής ανάλυσης. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και αυτοί (πιο κοντά σε κομμουνιστικές, μαρξιστικές τάσεις) που βάζουν την ταξική ανάλυση να αναλύσει και να εξηγήσει τα πάντα, που η ταξική ανάλυση είναι το παν, το όλον, η αρχή και το τέλος. Αυτό το κείμενο προσπαθεί να επικοινωνήσει και με τις δύο πλευρές και να πει ότι και οι δύο στάσεις είναι λάθος και πως υπάρχει τρίτος δρόμος. Φυσικά αυτόν τον τρίτο δρόμο τον υιοθετούν πολλοί/ες αλλά μια ακόμα αναφορά και ίσως εκλέπτυνση δεν κάνει κακό.

Ξαναδιαβάζοντας την ταξική ανάλυση Continue reading