Δείξε μου που πάει το υπερπροϊόν σου, να σου πω ποιος είσαι!
Ας ξεκινήσουμε με μια κοινοτοπία. Το πέρασμα από τις κοινότητες των τροφοσυλλεκτών και γενικά από τις κοινότητες που αγωνιζόντουσαν καθημερινά για να εξασφαλίσουν την ελάχιστή επιβίωσή τους στις κοινωνίες που μπορούσαν να εγκατασταθούν μόνιμα κάπου και να αποκτήσουν πιο σταθερούς θεσμούς όπως τους καταλαβαίνουμε σήμερα, έγινε επειδή υπήρχε περισσότερη τροφή απ’ όση χρειαζόντουσαν άμεσα. Αυτό που λέμε υπερπροϊόν. Ο Μαρξ, νομίζω, είπε ότι πρέπει να δούμε πως παράγεται και με ποιους τρόπους διανέμεται αυτό το υπερπροϊόν για να καταλάβουμε την οργανωτική δομή και τις σχέσεις εξουσίας μιας κοινωνίας. (Ακόμα κι αν δε το είπε ο Μαρξ δε χάνει την αξιοπιστία του). Δεν υπάρχει καμιά έννοια κοινωνίας, όπως την ξέρουμε, χωρίς την παραγωγή πλούτου, χωρίς να έχεις γεμίσει τις αποθήκες με τροφή. Πλούτος από το «πίμπλημι» που σημαίνει «γεμίζω».
«…ο πλούτος δεν παράγει μόνο πολιτισμό, παράγει καταρχάς και κατά κύριο λόγο… ζωή. Ο θνητός άνθρωπος θέλει να είναι πλούσιος γιατί ξέρει, έστω και αν δεν το έχει συνειδητοποιήσει εντελώς την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενος, πως ο πλούτος είναι μια κίνηση απομάκρυνσης από το θάνατο, μια δυνατότητα προφύλαξης από τον πρόωρο θάνατο, πράγμα που είναι καταφάνερο και στην καθημερινή ζωή: όποιος έχει λεφτά όχι μόνο τρώει καλύτερα και υγιεινότερα, αλλά κάνει και κυτταροθεραπεία ή πληρώνει καλούς και ακριβούς γιατρούς για ένα καλό σέρβις της χαλασμένης του βιομηχανής».¹
Ο πλούτος ή το υπερπροϊόν είναι απαραίτητο στοιχείο για μια κοινωνία που θέλει οι άνθρωποι να μην είναι δεμένοι στην ανάγκη, στην έλλειψη, στον αγώνα για την ελάχιστη επιβίωση. Για μια κοινωνία όπου τα μέλη της θα μπορούν να καλλιεργούν και άλλες ικανότητες και επιθυμίες, που θα μπορούν να διοχετεύσουν τη δημιουργικότητά τους και σε άλλες δραστηριότητες πέρα από τις καινοτομίες που επιτάσσει η επιβίωση. Για να έχουν ελεύθερο χρόνο να γλεντάνε και να ερωτεύονται. Επομένως, τον πλούτο τον θέλουμε. Ο τρόπος που διανέμεται είναι το πρόβλημα.
Σημείωση: σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε το εξής πολύ σημαντικό για τον καπιταλισμό. Μια από τις μεγάλες του επιτυχίες/καινοτομίες που τον κάνει επιθυμητό είναι ότι «απελευθέρωσε» την οικονομική κοινωνική δραστηριότητα από την αλυσίδα της ανάγκης, οπότε άφησε χώρο για την ανθρώπινη δημιουργικότητα και επιθυμία να ανθίσει. Φυσικά αυτά μόνο από κάποια τάξη και πάνω, κυρίως στο επίπεδο της δημιουργίας και του σχεδιασμού των εμπορευμάτων (με την γενική έννοια) και προσδένοντας αυτήν την δραστηριότητα στο κέρδος των αφεντικών. Το ότι την απελευθέρωσε από την αγωνία της ανάγκης και της έλλειψης είναι ένα στοιχείο το οποίο θα πρέπει να κρατήσουμε για την κοινωνία που θέλουμε. Που θα την προσδέσουμε εμείς είναι το θέμα. Τέλος σημείωσης.
Η Τέχνη
Αυτή είναι μια ασυνήθιστη εισαγωγή για το ζήτημα της τέχνης και της κουλτούρας αλλά κατά τη γνώμη μου απαραίτητη για να μπορέσουμε να την κατανοήσουμε σε βάθος (και) από τη σκοπιά μας. Continue reading →
