Υπάρχει η συνήθεια να εξαντλείται το ζήτημα της ασυνέπειας σε έναν πρακτικισμό. Δηλαδή, αν ο καθένας έκανε ότι είχε αναλάβει, αν ήρθε στην ώρα του κοκ. Αυτό φυσικά είναι απόρροια του γενικού πρακτικισμού που ηγεμονεύει σε πολλές προσπάθειες. Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι αυτού του είδους η ασυνέπεια δε θα έπρεπε να υφίσταται αλλά το γεγονός ότι ευδοκιμεί ακόμα δείχνει που βρισκόμαστε και ποιοι πραγματικά είμαστε. Ωστόσο, η ασυνέπεια και η συνέπεια αναφέρονται στα γενικά προτάγματα, στις γενικές δεσμεύσεις σε συγκεκριμένες ιδέες και προοπτικές. Δηλαδή, πέρα από τα πρακτικά ζητήματα περιλαμβάνουν και όλη την εργασία που απαιτείται για να υπηρετηθούν οι γενικοί σκοποί. Άρα είναι πάντα μακροχρόνιες δεσμεύσεις. Η σχέση ασυνέπειας και συνέπειας συνιστούν, πέραν όλων των άλλων, και μια σχέση εκμετάλλευσης που δημιουργεί πρωτογενώς κυριαρχικές σχέσεις με έναν τρόπο πιο σύνθετο απ’ ότι θέλουν να μας πείσουν απλοϊκές αναλύσεις περί κακών ηγεσιών και καλών υποτελών. Αυτή και μόνο αυτή τη πτυχή (γιατί υπάρχουν και τόσες άλλες) θα αναπτύξω εδώ.
Θα το κάνω τάληρα.
Ξεκινάμε από ένα σημείο μηδέν, δεν υπάρχει ιστορία, όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί. Έστω ότι έχουμε μια ομάδα 10 ατόμων που αποφασίζει συλλογικά και ελεύθερα να μεταφέρει 20 κιλά μήλα από το σημείο Α στο σημείο Β την πρώτη Κυριακή του μήνα. Κάθε άτομο από 2 κιλά. Αυτή είναι η εργασία για την επίτευξη των σκοπών, η δουλειά που πρέπει να γίνει. Ας φανταστούμε αυτή τη δουλειά μέσα στη διάρκεια της και όχι άπαξ. Φτάνει αυτή η Κυριακή και έχουμε την εξής κατάσταση: 3 άτομα δεν εμφανίζονται ποτέ στο σημείο Α. 2 άτομα διατίθενται να κουβαλήσουν 1 κιλό και όχι 2 που τους αναλογούσε και είχαν αναλάβει. 3 άτομα λένε ότι θα παραμείνουν συνεπή σε αυτά που είχαν συμφωνήσει και κουβαλάνε από 2 κιλά όπως είχαν δεσμευτεί. Και τέλος, 2 άτομα τα οποία για χάριν της αναγκαιότητας και του συλλογικού σκοπού θα σηκώσουν το βάρος που οι άλλοι αρνηθήκανε. Δηλαδή, τα εναπομείναντα 3*2=6 και 2*1=2, άρα 6+2= 8 κιλά. Θα τα μοιραστούνε και αντί να κουβαλήσουνε από 2 κιλά το άτομο, θα κουβαλήσουν 4 κιλά. Δεν υπάρχει οργανωμένος άνθρωπος που να μην ζει ή να μην έχει ζήσει αυτό το πράγμα. Όποιος δεν το έχει ζήσει να επικοινωνήσει άμεσα μαζί μου, θέλω να τον γνωρίσω.
Τα 20 κιλά φτάνουν στον προορισμό τους. Ο συλλογικός σκοπός επιτελείται. Επιτελείται όμως με έναν τρόπο όπου ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα». Όταν αυτή η αρχή εμφανίζεται αρχίζει ο κύκλος της κυριαρχίας. Τα 3 άτομα που δεν εμφανίστηκαν ποτέ μάλλον ανήκουν στην κατηγορία «βρίσκομαι στην ομάδα για άλλους λόγους» και «δε πειράζει μωρέ, κάποιος άλλος θα τα κάνει». Τα 2 που τελικά κουβαλάνε λιγότερα είναι με το ένα πόδι στην προηγούμενη κατηγορία αλλά μπορεί να μην έχουν το θάρρος και την αυτοπεποίθηση των πρώτων. Τα 3 άτομα που παραμένουν συνεπή είναι σκληρή αναρχία που δεν παραβαίνουν την ηθική και πολιτική στάση περί μέσων και σκοπών και αποδίδουν πάντα την ευθύνη που αναλογεί στον καθένα. Και ερχόμαστε στα 2 άτομα που σηκώνουν το βάρος των υπολοίπων. Αυτοί μπορεί να είναι άνθρωποι που το θέλουν τόσο πολύ που θα γίνουν χαλί να τους πατήσεις και δεν έχουν οσμιστεί ακόμα πως παράγονται οι σχέσεις κυριαρχίας. Κάποια στιγμή θα το καταλάβουν αλλά θα τους έχουν πιάσει μαλάκες. Πιθανόν, όμως, να είναι και άνθρωποι που έχουν μέσα τους ένα κρυφό πατριαρχικό ηρωισμό να τους κινεί, να θέλουν να γίνουν σωτήρες και ηγέτες, να κουβαλάνε τις αμαρτίες του κόσμου στο σταυρό του μαρτυρίου για να τους δοξάζουν μετά στον αιώνα τον άπαντα.
Όλο αυτό που περιγράφω στη διάρκειά του δημιουργεί μια σχέση εκμετάλλευσης των 2 που σηκώνουν τα βάρη από τα άλλα 5 άτομα που θέλουν να απαλλαχθούν από τις ευθύνες. Τα 5 άτομα συνειδητά επιλέγουν την ανευθυνότητα, την ανάθεση για να βολευτούν. Δηλαδή, για να ικανοποιούν τα κίνητρά τους (που είναι άσχετα με τα αναρχικά προτάγματα) αλλά να παραμένουν υπό μια ταμπέλα, ομάδα και τα διάφορα οφέλη που αυτό παρέχει. Τα 2 άτομα που είναι οι εκμεταλλευόμενοι αυτής της σχέσης – και κυριολεκτώ – είτε κάποια στιγμή θα αποσυρθούν από το ρόλο του μαλάκα αν ανήκουν στη πρώτη κατηγορία, είτε θα ζητήσουν τα ρέστα και θα εξασκήσουν τη δύναμη που έχουν συγκεντρώσει. Συμβαίνει το εξής εδώ: Η διαρκής ανάθεση και εκμετάλλευση μεταφέρει τη δύναμη, την τεχνογνωσία και τις ικανότητες αναπαραγωγής της πολιτικής δουλειάς και άρα της ικανότητας αναπαραγωγής της συλλογικότητας από το ένα μέρος στη μειοψηφία των 2. Αυτή τη δύναμη (ή κεφάλαιο, αν προτιμάς) μπορούν αυτά τα 2 άτομα να την εξασκήσουν. Και έτσι να αντιστρέψουν την κατεύθυνση της εκμετάλλευσης, να επιβάλλουν τον εαυτό τους στους άλλους αφού έχουν γίνει αναντικατάστατοι και απαραίτητοι, αφού τα υπόλοιπα άτομα δε θα μπορούν να αναπαράξουν τη ζωή της συλλογικότητας χωρίς αυτούς. Πως το παθαίνουν οι καπιταλιστές με τους εργάτες που οι πρώτοι δεν μπορούν να κάνουν χωρίς τους δεύτερους; Κάτι ανάλογο. Έτσι, δημιουργείται και αναπαράγεται ένας φαύλος κύκλος που ενδυναμώνει τις σχέσεις εκμετάλλευσης, εξουσίας και εν τέλει κυριαρχίας. Όσο σταθεροποιούνται αυτοί οι ανταγωνισμοί μέσα στο ρου του χρόνου τόσο πιο πολύ γίνονται ιερές αυτές οι σχέσεις και αποφεύγονται οι κριτικές. Ιεραρχία. Όσο περνάει ο καιρός τόσο πιο απίθανο είναι να γεννηθεί οτιδήποτε ελευθεριακό μέσα από αυτές τις σχέσεις κυριαρχίας. Οι ρόλοι Ηγεσίας, Υποτελών και Αποδιοπομπαίων Τράγων είναι συλλογικά δημιουργήματα και όχι απλά ατομικές πρωτοβουλίες. Ικανοποιούν συλλογικές ανάγκες και επιθυμίες.
Όποια οργανωσιακή λύση κι αν προταθεί το θεμέλιο και η βάση όλων των πραγμάτων στην αναρχική κοσμοαντίληψη δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πραγματική βούληση και θέληση. Αν δεν υπάρχει αυτό, δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτα. Η πραγματική, καθαρή ειλικρινής σχέση με τον εαυτό και τον άλλον, το πραγματικό ήθος και επιθυμία για ελευθερία. Φυσικά, αυτό καλλιεργείται. Γι’ αυτό είναι απίστευτα σημαντικό να υπάρχει μια τέτοια κουλτούρα εν ζωή μέσα στις κοινότητές μας. Γι’ αυτό τα ζητήματα των καθημερινών προσωπικών σχέσεων (η κατάργηση της ιδιοκτησίας, των ζευγαριών, η εξάλειψη της πατριαρχικής σχέσης κτλ) δεν είναι απλά ισότιμα ζητήματα προς όλα τα άλλα. Είναι οι ρίζες μας πάνω στις οποίες θα πρέπει να ανθίσουμε. Όποιος το αρνείται είτε έχει άλλα κίνητρα, είτε ακόμα δεν το έχει συνειδητοποιήσει/κατανοήσει πολιτικά και ιστορικά.
Αν όμως υπάρχει η βούληση τότε το όλο πρόβλημα απαιτεί οργάνωση, πολλή οργάνωση, συνεχή αναστοχασμό και καθαρότητα στα κίνητρα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος στην αναρχική λογική από την πραγματική εθελοντική πρωτοβουλία και δέσμευση. Αυτό που μπορεί να κάνει η πολλή οργάνωση είναι να ξεκαθαρίσει αυτή την πραγματικά ελευθεριακή επιθυμία από τους μικρούς εκμεταλλευτές και εξουσιαστές, είδος που ευδοκιμεί σε αφθονία. Να διαμοιράζει τη δύναμη με έναν τρόπο που υπηρετεί την ισότητα και το συλλογικό σκοπό και όχι να συγκεντρώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται αυτοσκοπός.
Η ασυνέπεια, λοιπόν, δεν είναι απλά ανευθυνότητα. Είναι ρίζα των σχέσεων εκμετάλλευσης και θεμελιώνει τον κύκλο της κυριαρχίας μέσα στις κοινότητες.