Tag Archives: διαφορά

Δύο αρχικά ερωτήματα: Πώς να μιλήσουμε για την έννοια του βιώματος και της διαφοράς και τι μας νοιάζουν εμάς αυτά τα πράγματα;

Ας ξεκινήσουμε από το δεύτερο. Βασικό εργαλείο του project είναι η κριτική στην ιδεολογία απ’ όπου κι αν προέρχεται. Αυτό δεν γίνεται από φετίχ αλλά γιατί θεωρούμε πως η ιδεολογία είναι πάντοτε εχθρός της ελευθερίας και εχθρός της πολιτικής όπως θα θέλαμε να την ασκούμε. Πέρα από αυτά, για τα οποία μπορούμε να γράψουμε πολλά, υπάρχει και το θέμα ότι δεν υπάρχει καμιά έννοια α) αντικειμενικού κόσμου για τον οποίο μπορούμε να μιλάμε και β) κανένα δέον και πρότυπο τέτοιου κόσμου το οποίο έχουμε τοποθετήσει σαν κάδρο και προσπαθούμε να φτάσουμε σε αυτό. Δηλαδή ότι μοιάζει με αυτό να το δεχόμαστε και ότι όχι να το απορρίπτουμε. Υπάρχει ένας μπούσουλας, ένα στοιχείο ορίζοντα αλλά δεν έχει να κάνει με τα κλασικά προτάγματα που συνήθως βάζουμε με κεφαλαία πράγματα στο τέλος των κειμένων μας (Επανάσταση, Κομμουνισμός, Αναρχία).

Βασική προκείμενη όπως αναφέρεται ξανά είναι ότι ο κόσμος δεν είναι. Αυτό σημαίνει πως για να δούμε τον κόσμο, για να μιλήσουμε γι’ αυτόν πρέπει να τον προσεγγίσουμε από τη θέση στην οποία ο καθένας και η κάθε κοινωνική ομάδα/τάξη βρίσκεται. Με μια – μη ουσιοκρατική – έννοια ο κόσμος είμαστε εμείς. Επομένως, ο κόσμος θα μας είναι γνωστός στο μέτρο που αφουγκραζόμαστε, καταλαβαίνουμε τις άλλες υπάρξεις και θέσεις. Αυτό δε σημαίνει ότι τις δεχόμαστε αλλά ότι με αυτές προχωράνε οι κοινωνίες μέσα στην ιστορία. Continue reading →

Στις μέρες μας η έννοια της «αλληλεγγύης» έχει διαδοθεί επικίνδυνα. Υπάρχει η αλληλεγγύη στους έλληνες, η αλληλεγγύη «είμαστε όλοι Γάλλοι», η αλληλεγγύη που προωθεί το κράτος για τους πρόσφυγες στην εποχή της αριστερής κυβέρνησης, η κάρτα αλληλεγγύης του υπουργείου και η γνωστή μας ταξική αλληλεγγύη. Αυτό το κείμενο είναι σε συνέχεια προηγούμενης αναφοράς: «Ας είμαστε σε εγρήγορση για αυτή την κίνηση του κράτους και για τον αυτοκαθορισμό και την εκλέπτυνση της έννοιας της αλληλεγγύης».

Η αλληλεγγύη, όπως αναφέρεται στα παραπάνω παραδείγματα είναι μια αλληλεγγύη που βασίζεται στην ταύτιση. Που θεμελιώνεται και κινητοποιείται συναισθηματικά και πολιτικά στη βάση του «είμαστε όλοι κάτι». Το πολύ γνωστό σε εμάς «είμαστε όλοι μετανάστες». Η αλληλεγγύη σημαίνει η βοήθεια, η στήριξη, η εγγύηση στον άλλον. Και έχει ιστορικά αναπτυχθεί μεταξύ ανθρώπων με κοινά συμφέροντα.

Μηχανική και Οργανική Αλληλεγγύη

Έχει ενδιαφέρον να δούμε την διάκριση που κάνει ο Durkheim ανάμεσα σε «μηχανική» και «οργανική» αλληλεγγύη στο βιβλίο του «Κοινωνικός Καταμερισμός της Εργασίας» (1983) – άσχετα με τη θεώρηση του για τον κοινωνικό καταμερισμό. Η μηχανική αλληλεγγύη, κατά τον Durkheim, είναι η αλληλεγγύη που αναπτύσσεται σε κοινωνίες με χαμηλό επίπεδο καταμερισμού εργασίας (πχ αρχαϊκές ή ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό της ελληνικής επαρχίας πριν από 60-80 χρόνια) και βασίζεται σε κοινωνικές και πολιτιστικές ομοιότητες. Σε αυτές αναπτύσσεται ένα σύνολο πεποιθήσεων και μια ενιαία συλλογική συνείδηση, όπου το άτομο δεν είναι αυτό που ξέρουμε σήμερα. Η οργανική αλληλεγγύη αναπτύσσεται σε αυτό που λέμε καπιταλιστικές κοινωνίες, όπου το επίπεδο του καταμερισμού της εργασίας είναι σαφώς υψηλότερο, εμφανίζεται το άτομο ως κοινωνική κατηγορία το οποίο ανεξαρτητοποιείται από τα άλλα άτομα και οι διαφοροποιήσεις από τη συλλογική συνείδηση δεν είναι απλές εξαιρέσεις. Αυτή η αλληλεγγύη εκφράζεται μεταξύ ανθρώπων που βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση.

Ας πάμε τώρα πέρα από αυτό που θα υποστήριζε ο Durkheim και ας παραποιήσουμε¹ λίγο τις έννοιες αυτές για τους δικούς μας σκοπούς. Continue reading →