Αν περιμένεις να διαβάσεις ένα ακόμα αντι-εκλογικό αναρχικό κείμενο που λέει ότι οι εκλογές είναι μια ψευδαίσθηση, μια απάτη και οι άνθρωποι είναι είτε εξαπατημένοι, είτε πουλημένοι στην αστική δημοκρατία τότε μη χάσεις το χρόνο σου. Δεν είναι τέτοιο κείμενο.
Πηγαίνοντας αριστερά
ήταν πρόοδος
Πηγαίνοντας δεξιά
ήταν παράδοση
Σήμερα η πρόοδος
και η παράδοση
φυλάνε τα πρόβατα μαζί
με την Κοκκινοσκουφίτσα
και τον Λύκο
Και η γιαγιά έχει πεθάνει
για να διηγηθεί το παραμύθι
Η αναρχική θέση ενάντια στις εκλογές εμφανίστηκε σε μια εποχή που η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν ήταν καν ώριμη και δεν ψήφιζαν ούτε καν οι γυναίκες. Εμφανίστηκε ως μια ριζική κριτική στην αστική δημοκρατία που μέσα από τις εκλογές προσπαθούσε να φέρει την κοινωνική ειρήνη ανάμεσα στις τάξεις, σε μια εποχή όπου τα μαζικά, εργατικά κινήματα είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων. Η στρατηγική αποχής από τις εκλογές ως μια αντιπαραβολή στην ανάθεση ήταν απόλυτα συμπληρωματική με την οργανωμένη πάλη. Τότε υπήρχαν συλλογικά, μαζικά σώματα (κυρίως εργατικές οργανώσεις) μέσα από τις οποίες η κοινωνία είχε αποφασιστική δύναμη.
Αυτή η στρατηγική επιλογή έγινε μια πάγια αναρχική θέση που επιβεβαίωσε την αξία της μέσα στα χρόνια – που δεν τα λες και λίγα. Αυτό μας μπερδεύει μερικές φορές και αντί η θέση να υιοθετείται ως μια στρατηγική επιλογή, πολλές φορές παρουσιάζεται και συζητείται λες και αποτελεί κάποια ηθική αξία της αναρχίας. Και άρα όποιος ψηφίσει είναι ξεπουλημένος. Ηθική αξία είναι η αντίθεση στο να αποφασίζουν άλλοι για εμάς, κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα (π.χ. στο χώρο εργασίας). Οι στρατηγικές είναι πάντοτε αντιφατικές ως προς την ηθική τους πλευρά.
Στον Ντουρούτι αποδίδεται η παρακάτω ρήση η οποία εκφράζει απόλυτα το πνεύμα της εποχής: «Όποιος ψηφίσει και δεν προετοιμάσει την κοινωνική επανάσταση είναι για εμάς βλαβερός, αλλά το ίδιο βλαβερός είναι και όποιος απόσχει από τις εκλογές και δεν προετοιμάσει την κοινωνική επανάσταση»
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα, μα πάρα πολύ.
Σε όλο το δυτικό κόσμο τον τελευταίο μισό αιώνα η συμμετοχή στις εκλογές έχει μειωθεί και γενικά συνεχίζει να μειώνεται. Στην Ελλάδα η αποχή την τελευταία φορά έφτασε στο 42%. ΔΕΝ ψηφίσαν, ενώ μπορούσαν, 4.215.290 άτομα. Δηλαδή, δεν αναγνωρίζουν κανένα συμφέρον τους να εκφράζεται σε αυτή τη διαδικασία – στην διαδικασία, ούτε καν σε κάποιο κόμμα. Παράλληλα, έχει μειωθεί η συμμετοχή και στα συνδικάτα και σε εθελοντικές οργανώσεις, πολιτικά κόμματα κτλ. την ίδια μακρά περίοδο. Οπότε, βλέπουμε πως η αποχή μεγαλώνει αλλά αυτό δεν αυξάνει τη συμμετοχή σε άλλες μορφές κοινωνικής οργάνωσης. Θα αφήσω εκτός τους λόγους που συμβαίνει αυτό.
Από αυτούς που πάνε και ψηφίζουν πάρα πολλοί έχουν κάποιες σχέσεις (πελατειακές τις λένε) με συγκεκριμένους πολιτικούς παράγοντες σε τοπικό επίπεδο και περιμένουν κάποιο αντάλλαγμα. Ειδικά όσοι είναι από επαρχία ή από κομματικές οικογένειες, γνωρίζουν καλά πόσο εκτεταμένα είναι αυτά τα δίκτυα και πόσους ανθρώπους μπορούν να εμπλέξουν στην εκλογική διαδικασία ακόμα κι αν η υπόσχεση είναι μια πρόσληψη με ολιγόμηνη σύμβαση στην καθαριότητα του δήμου. Τα οφέλη είναι άμεσα και έμμεσα, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, αλυσιδωτά και μέσω γνωστών. Δεν μπορώ να γνωρίζω πόσο είναι αυτό το νούμερο άλλα μπορούμε να κάνουμε βάσιμες εικασίες αν πολλαπλασιάσουμε τα μέλη ενός κόμματος που συμμετέχουν στις διαδικασίες του με ένα μικρό νούμερο (π.χ. 4-5) : αυτοί είναι απολύτως άμεσα προσδεδεμένοι στο κάθε κόμμα και προσδοκούν υλικά οφέλη με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, άμεσα ή έμμεσα, σύντομα ή στο απώτερο μέλλον. Από εκεί και πέρα ένα άλλο ποσοστό ψηφοφόρων επηρεάζεται ανάλογα με τη συγκυρία λιγότερο ή περισσότερο, άμεσα ή έμμεσα και δεν έχει σχέση με πελατειακές σχέσεις. Για παράδειγμα, αν ένας άνθρωπος χάνει το σπίτι του σε πλειστηριασμό και πάει να ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ γιατί θεωρεί ότι όντως θα προστατεύσει με νόμο την πρώτη κατοικία, τότε κάνει κι αυτός μια συγκεκριμένη δοσοληψία: δίνει ψήφο, κρατάει σπίτι. Δεν είναι λίγο. Μη λέμε μαλακίες. Στις τελευταίες εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ ψηφίσαν στον Α’ γύρο 404.078 άτομα. Αν το πολλαπλασιάσουμε αυτό με το 4 βγαίνει λίγο πάνω από 1,5 εκατομμύριο άτομα. Στις εκλογές πήρε 2.251.618. Η πλειονότητα αυτών των ανθρώπων που περιγράφω ψηφίζουν ως μια μορφή δοσοληψίας. Κάτι δίνουν, κάτι παίρνουν. Δεν είναι ούτε εξαπατημένοι, ούτε θεωρούν ότι θα αλλάξουν τα πάντα ψηφίζοντας. Δεν είναι, δηλαδή, βλάκες. Κάνουν μια επιλογή με προσδοκώμενα και μετρημένα οφέλη. Υπάρχουν και αρκετοί, δεν ξέρω πώς να τους υπολογίσω, που ψηφίζουν πιο ρομαντικά ή από παράδοση ή επειδή το θεωρούν ιδεολογικά σωστό να συμμετέχουν στις εκλογές κτλ. Αλλά αυτοί δεν είναι η πλειοψηφία. Υπάρχουν κάποιοι ακόμα πιο λίγοι, τους πετυχαίνω μέσα στα κινήματα που θεωρούν ότι με το να πάνε να ψηφίσουν θα έχει κάποια σημασία. Κάποιοι το κάνουν για ψυχολογικούς δικούς τους λόγους, δεν θέλω να το κρίνω.
Τα γράφω όλα αυτά τόσο αναλυτικά γιατί αν αθροίσουμε τον αριθμό της αποχής μαζί με τον αριθμό που περιγράφω πιο πάνω θα διαπιστώσουμε εύκολα ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων στη σύγχρονη αντιπροσωπευτική δημοκρατία είτε ψηφίζει, είτε δεν ψηφίζει, σίγουρα δεν ξεγελιέται ούτε αναγνωρίζει στις εκλογές κάποιον τρόπο για να αλλάξει τον κόσμο συλλήβδην.
Επομένως, τα πύρινα αντιεκλογικά κείμενα νομίζω θα ήταν καλό να συμπεριλάβουν αυτή την απτή πραγματικότητα και να μην μιλάνε λες και ζούμε σε κάποια προεπαναστατική περίοδο.
Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Είναι ότι οι εκλογές θεωρούνται ως κάποιο φοβερό μέτρο των κυρίαρχων τάξεων ώστε να καταστείλουν τα κινήματα. Διάβασα τον παρακάτω – παντελώς ανιστόρητο και εσφαλμένο – αφορισμό σε ένα αντιεκλογικό κείμενο: «Η συμμετοχή στις εκλογές µε την λογική ψήφου στο “μικρότερο κακό” ήταν η βασική αιτία ήττας, άμεσης αλλά και μακροπρόθεσμης, πολλών αγώνων και κινημάτων.»
Η συμμετοχή στις εκλογές είναι αιτία της ήττας των αγώνων?
Αυτή η άποψη, ακόμα κι αν δε λέγεται τόσο άμεσα είναι αρκετά διαδεδομένη σε κύκλους οργανωμένων αναρχικών και της κοινωνικής αυτοοργάνωσης. Μια παραπλήσια εκδοχή αυτής της άποψης είναι ότι ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν προχώρησε το λαϊκό κίνημα ή δεν αναπτύχθηκαν οι αγώνες. Ακόμα και σήμερα και με την απουσία μιας συστηματικής, συλλογικής αυτοκριτικής εκείνης της περιόδου τέτοιες απόψεις συνεχίζουν να βρίσκουν έδαφος και ειδικά σε νεαρότερες ηλικίες που τότε ήταν στο σχολείο. Αυτή η άποψη, είτε εκφράζεται από αφέλεια είτε όχι, συσκοτίζει την ωμή πραγματικότητα. Τα κινήματα ηττήθηκαν επειδή δεν ήταν αρκετά ισχυρά και επειδή δεν είχαν λύσεις στα προβλήματα του τότε που η κοινωνία έθεσε επί τάπητος. Αντίθετα, ο κομματικός μηχανισμός του ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε κάποιον κρίσιμο ρόλο στις πλατείες των αγανακτισμένων που του ήταν αρκετός ώστε να κερδίσει το παιχνίδι και να θέσει το πλαίσιο της κουβέντας: μνημόνιο ή αντιμνημόνιο. Ότι το ζήτημα είναι η αλλαγή της κυβέρνησης και ότι θα λυθούν όλα με ένα νόμο. Αυτό δεν το έκανε μόνος του φυσικά. Βοήθησε όλη η αριστερά, μέρος της αυτοοργάνωσης/αναρχίας και η δεξιά.
Οι αναρχικοί δεν παρενέβησαν οργανωμένα στο κοινωνικό πεδίο για να δώσουν τη μάχη των ιδεών, των συγκεκριμένων αναλύσεων και προτάσεων – αφού τέτοιες δεν είχαν και δυστυχώς δεν έχουν και σήμερα. Τα μπάχαλα, αν και έχουν αξία, δεν αλλάζουν τον κόσμο, ούτε τις συνειδήσεις, ούτε πείθουν για μια άλλη προοπτική. Η βία του δρόμου πρέπει να συνοδεύεται από ένα γενικότερο σχέδιο, αλλιώς μπορεί να είναι και συλλογική ψυχοθεραπεία. Οι συγκεκριμένες προτάσεις και ιδέες μπορούν να στρέψουν τη συλλογική δράση σε μια χειραφετητική κατεύθυνση ή έστω μακριά από το να βλέπουμε τον κόσμο με τα μάτια των Κυρίων μας.
Η αποχή από τις εκλογές, φυσικά και παραμένει μια σωστή πρόταση. Αλλά το κυρίως ζήτημα είναι ποια είναι η αντιπρόταση. Αν αντιπρόταση είναι συλλογικά σχήματα γειτονιών, ομάδες συγγένειας και γενικότερα αυθόρμητοι σχηματισμοί που αφορούν ανθρώπους με πολύ χρόνο, περιορισμένες ηλικιακά ανάμεσα στα 18 με 28 έτη ή συγκεκριμένης αισθητικής κουλτούρας (βλ. χιπ χοπ σημερα, πανκ άλλοτε) κτλ τότε συγνώμη αλλά η ψήφος είναι πιθανά μια πιο ρεαλιστική λύση – για όσους έχουν συγκεκριμένες προοπτικές και άμεσα προβλήματα.
Ας είμαστε πιο φειδωλοί και μετρημένοι απέναντι στους ανθρώπους της βάσης. Ούτε κουνάμε το δάχτυλο σε κάποιον που ψηφίζει, ούτε και θεωρούμε ότι εμείς είμαστε πρωτοπορία ενώ, όπως έδειξα, η πλειοψηφία της κοινωνίας γνωρίζει ότι οι εκλογές είναι ένα θέατρο και μόνο κάποιοι που μπορεί να έχουν οφέλη θα πάνε να το παρακολουθήσουν δια ζώσης.
Λόγοι απουσίας συμμετοχής
Πάμε λίγο τώρα να δούμε γιατί έχει μειωθεί η συμμετοχή σε όλες τις συλλογικές διεργασίες. Από τη συμμετοχή στις εκλογές μέχρι τη συμμετοχή στα συνδικάτα και τα κινήματα. Έχουν αναπτυχθεί πολλές θεωρίες γύρω από την αλλοτρίωση, τον καταναλωτισμό, την αποπολιτικοποίηση κτλ κτλ, οι οποίες τονίζουν διαστάσεις του ζητήματος αλλά συνεχίζουν να παραμένουν σε ένα επίπεδο αντιμετώπισης των πληθυσμών σαν παθητικούς δέκτες των ευρύτερων διεργασιών και όχι σαν ενεργά υποκείμενα. Πάντα προτιμώ να βλέπουμε την ενεργή βούληση των ανθρώπων, παρόλο που είναι σωστό να αξιολογούμε και την κατάστασή τους ως διαχειρίσιμους, από τους κυρίαρχους, πληθυσμούς μεγάλων πιθήκων. Γιατί μην το ξεχνάμε, είμαστε κι εμείς ένα είδος ζώων, που ζει σε ομάδες – προς το παρόν.
Από την σκοπιά της ενεργής βούλησης, οι άνθρωποι απέχουν από όλες αυτές τις συλλογικές (αναθετικές ή συμμετοχικές) διεργασίες γιατί πολύ απλά δε βλέπουν σε αυτές κάποια θετική προοπτική. Γενικά, οι άνθρωποι αγωνίζονται και συμμετέχουν με έναν σχετικά ορθολογικό τρόπο. Πολεμάνε όταν θεωρούν ότι μπορούν να νικήσουν. Όταν θεωρούν ότι μπορούν να αποκομίσουν κάτι από τον αγώνα τους. Ο αγώνας για τον αγώνα είναι χαρακτηριστικό φονταμενταλιστικών κινημάτων με έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα και αισθήματα πίστης – ακόμα και όταν αφορά άθεους αναρχικούς (εξαιρετικά συχνό φαινόμενο άλλωστε). Η ευμάρεια της μεταπολεμικής περιόδου βιώθηκε – και ήταν – από την πλειοψηφία της κοινωνικής βάσης στον δυτικό κόσμο ως μια κατάκτηση, ως ένα επίτευγμα, ως μια νικηφόρα κατάσταση που είχε απτά αποτελέσματα. Ας μην εξετάσουμε εδώ το τι είναι νίκη και τι είναι ήττα. Κάθε νίκη των από κάτω είναι μια παραχώρηση των από πάνω και κάθε παραχώρηση των από πάνω είναι και μια στρατηγική επιβίωσης και αναπαραγωγής της ίδιας της κυριαρχικής σχέσης. Και κάθε τέτοια στρατηγική είναι μια κίνηση αφομοίωσης της προηγούμενης αντίστασης ή μια προληπτική κίνηση της ερχόμενης αντίστασης. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι οι επιδοτήσεις της ΔΕΗ (μου ήρθε ο χαμηλότερος εκκαθαριστικός ever) σε μια εποχή που αν άφηναν τους λογαριασμούς ρεύματος να ακολουθήσουν την τιμή αγοράς της κιλοβατώρας (που αυξήθηκε σχεδόν 10 φορές πάνω) θα είχε γίνει γης μαδιάμ όλη η χώρα κυριολεκτικά.
Παρόλο που αυτή η μεταπολεμική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου έχει χρόνια πια που βρίσκεται σε πτώση (2 δεκαετίες γεμάτες για την ελλάδα, 3-4 για τη δύση), ακόμα δεν έχει βρεθεί μια εναλλακτική διαδρομή νίκης που να συσπειρώσει και να οργανώσει τις πλατιές μάζες σε αυτή τη κατεύθυνση. Όμως, οι άνθρωποι συνεχίζουν να εξεγείρονται για 2 βασικά ζητήματα. Για τις ανάγκες τους και για έναν πιο δίκαιο κόσμο. Αλλά, όταν βλέπουν/νιώθουν ότι μπορούν να πετύχουν κάτι. Και αυτό είναι μια περίεργη κοινωνική στιγμή που εμπεριέχει και τη ρήση του Καρδινάλιου του Ρετζ όπως έχει αποτυπωθεί στην ιστορική αφίσα.
Αντί, λοιπόν, να αγνοούμε αυτή τη πραγματικότητα είναι πολύ χρησιμότερο και αναγκαίο να εργαστούμε με την επεξεργασία των πραγματικών ερωτημάτων και να βρούμε απαντήσεις που να είναι πραγματοποιήσιμες αντί να κάνουμε επίκληση στις χρεοκοπημένες ιδεολογίες μας.
Χρεοκοπημένες ιδεολογίες και 21ος αιώνας
Από τα αριστερά και δώθε, από τον εξουσιαστικό ως τον ελευθεριακό κομμουνισμό μέχρι την σοσιαλδημοκρατία όλες οι ιδεολογίες έχουν χρεοκοπήσει όσον αφορά τις στρατηγικές τους προτάσεις. Δεν αναφέρομαι στο αξιακό και το ηθικό επίπεδο των ιδεολογιών. Αυτά είναι επιθυμίες και αξίες για το πώς θέλουμε να είναι ο κόσμος που μπορούν να υπάρχουν σε οποιαδήποτε ιστορική περίοδο και ανεξάρτητα από τις αντικειμενικές συνθήκες ή τις σχέσεις παραγωγής (όπως θα λέγανε οι μαρξιστές). Η επιθυμία για έναν κόσμο όπως τον έχουν περιγράψει στο ηθικό επίπεδο οι αναρχοκομμουνιστές έρχεται από πολύ παλιά, την βλέπεις να εμφανίζεται σε πολλές διαφορετικές κοινωνίες και με πολλά διαφορετικά ερμηνευτικά σχήματα, παρόλο που ο αναρχοκομμουνισμός είναι γέννημα των αγώνων της εργατικής τάξης. Μπορεί να αποτελεί και μια βιολογική, γενετική μνήμη από τρόπους που ζήσανε οι homo εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Οι ιδεολογίες, όμως, ως προτεινόμενες στρατηγικές στην πλειοψηφία της κοινωνίας έχουν χρεοκοπήσει.
Γιατί κάποιος να θέλει σήμερα έναν εξουσιαστικό κομμουνισμό τύπου ΕΣΣΔ; Τι ακριβώς προτείνουν οι αναρχικοί σε θεμελιώδη ζητήματα όπως ο τρόπος λήψης αποφάσεων ή η συνεργασία ανάμεσα σε μερικές χιλιάδες ανθρώπους στις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις και τόπους κατοικίας. Πώς γίνεται κάποια άτομα που ασχολούνται με τα κοινά, ακόμα και στην αυτοοργάνωση (που είναι ενάντια στην ανάθεση) να συζητάνε για το τι θα ψηφίσουν, ενώ η πλειοψηφία της κοινωνίας απλά αδιαφορεί για το θέατρο των εκλογών; Έχετε δει πολλά εγχειρήματα αυτοοργάνωσης να μπορούν να ξεπεράσουν έναν συγκεκριμένο αριθμό ανθρώπων; Από τα 5-6 μέχρι τα 50-60 στις καλές εποχές. Πώς σήμερα θα εκπροσωπηθούν χιλιάδες εργαζόμενοι που πηγαινοέρχονται ανάμεσα σε εργασία και ανεργία και από το ένα αντικείμενο εργασίας στο άλλο; Πώς θα βρεθούν τρόποι οργάνωσης της καθημερινής ζωής όταν δεν υπάρχει χρόνος ή όταν δεν μπορεί κάποιο άτομο να είναι λειτουργικό από τα σωματικά και ψυχικά νοσήματα από τα οποία υποφέρει; Πώς θα διαμορφωθεί σήμερα μια κοινωνική δύναμη που θα μπορεί να αποτρέψει την κυριαρχία με ένα νέο καινοτόμο τρόπο; Ποια είναι η σημερινή αναλογία της παράλληλης εξουσίας/δύναμης όταν δε μιλάμε για απομόνωση σε γεωγραφικές επικράτειες και αυτόνομα εδάφη, κατάκτηση περιοχών και νέα σύνορα; Όταν η πλειοψηφία του πληθυσμού ζει στις πόλεις; Υπάρχει ένοπλη επανάσταση σήμερα που τα όπλα τους δεν μπορούν να νικηθούν κατά κανένα τρόπο; Μήπως υπάρχει άλλος τρόπος; Μήπως η κοινωνική πλειοψηφία που δεν ασχολείται με τα κοινά με τον οποιοδήποτε τρόπο βλέπει κάτι που δεν βλέπουμε όσοι ασχολούμαστε; Μήπως τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ήδη η Κυριαρχία στο σύνολό της είναι φοβερά και τρομερά και εμείς πρέπει να τα αξιοποιήσουμε προς όφελός μας; Μήπως οι κοινωνικές επαναστάσεις που γνωρίζουμε έρχονται από το παρελθόν και δεν είναι εικόνα από το μέλλον;
Όλα αυτά τα ερωτήματα θα τα απαντήσουμε τα αμέσως επόμενα χρόνια.
Εξαιρετικό κείμενο, φρέσκο αεράκι στη συνήθη μουχλιασμένη αναπαραγωγή τσιτάτων που ενίοτε κάνουν τον ξύλινο λόγο του κκε να μοιάζει λογοτεχνία. Ωστόσο, θα επισημάνω ότι στην υπερβολή “για όλα φταίει η ανάθεση” (και όχι όπως σωστά επισημαίνει η έλλειψη επεξεργασμένων θέσεων και συγκροτημένων πλατιών δομών από μέρους μας) μοιάζει να απαντά -στην ανάγκη του ίσως να αντιπαρατεθεί στα ίσα με την υπερβολή αυτή- με μια εξίσου κραυγαλέα υπερβολή: “η ανάθεση δεν έπαιξε κανένα ρόλο”. Έπαιξε. Είναι για μένα προφανές ότι “έκατσε” το κίνημα και γιατί , αφού κουράστηκε για το κρίσιμο διάστημα που διαρκούν όλες οι εξεγέρσεις (περίπου κάτι παραπάνω από μήνα), περίμενε πλέον ο πολύς κόσμος που αρχικά πύκνωνε τις τάξεις του τις λύσεις από πάνω και ανέθεσε πια εκεί τις ελπίδες του. Οι ταγμένοι, υπερπολιτικοποιημένοι, αφοσιωμένοι, συνειδητοποιημένοι, πείτε όπως θέλετε, δεν μετακινηθήκαμε, αλλά ο αέρας στα πανιά μας έφυγε (όχι γιατί ήρθε Αύγουστος ή γιατί είναι δαιμόνιος ο Συριζα) γιατί η κόπωση , χωρίς να έχει επέλθει μετάβαση σε άλλο παράδειγμα, τον έστειλε στη γνώριμή του αγκαλιά της ανάθεσης. Ασφαλώς και δεν έφταιγε από μόνη της η καλλιέργεια της λογικής της ανάθεσης για αυτή την ύφεση, αλλά ακόμα και το πλέον ρεαλιστικό και επεξεργασμένο και πλατύ σχέδιο μιας άλλης κοινωνίας να υπήρχε και οι πιο λειτουργικές και μαζικές δομές ΚΑΙ ΠΑΛΙ δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα ήταν αρκετό για να σπάσει ο φόβος μπροστά στην ελευθερία όπως μάλιστα από δεκάδες προπαγανδιστικούς μηχανισμούς υποδαυλίζεται, ταϊζοντας φρούδες ελπίδες τους εθισμένους να αναθέτουν τη ζωή τους ιδιώτες-καταναλωτές, παρ’ ολίγον πολίτες. Υ.Γ. Αν αρκούσε η βαθιά πολιτική ανάλυση, το επεξεργασμένο σχέδιο και οι μαζικές δομές, το κκε θα ήταν δυστυχώς πρώτο κόμμα παρά τα σταλινικά του βαρίδια. Αλλά ενώνω τη φωνή μου με του κειμένου: “χρειάζεται και ανάλυση, θεωρία, σχέδιο, δομές ΧΘΕΣ” κι ας αποτύχουμε αλλιώς έχοντάς τα…
Σχεδόν παράλληλα με το κείμενο σου, μια άλλη συλλογικότητα έκανε εκδήλωση σε σχέση με το ζήτημα της αποχής (https://aftenergeia.gr/i-eklogiki-apochi-sto-proskinio-enimerosi-isigisi-apo-tin-ekdilosi/). Σε αυτά τα δύο κείμενα όπου εγώ συνάντησα -για τις επερχόμενες εκλογές- αρκετά -θα υποστήριζα- γειωμένες αντιλήψεις, βρίσκω πολλά κοινά σημεία, όπως επίσης και τρομερές αποκλίσεις.
Στα δύο κοινά σημεία όπου θα ήθελα να επικεντρωθώ για χάρη της συζήτησης, είναι ότι και στα δύο κείμενα, πρώτον, θεωρείται το εκλογικό σώμα ως δρών υποκείμενο και όχι απλά άβουλο. Δηλαδή τοπεθετείται η επιλογή ή όχι της ψήφου σαν μία συνειδητή επιλογή στο διαμορφωμένο πελατειακό πολιτικό σύστημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Επίσης, δεύτερον, αναγνωρίζεται πως τα προτάγματα μας ερχόμενα από το βαθύ παρελθόν, σε άλλες κοινωνικές καταστάσεις απ΄ότι σήμερα, φαίνονται και αυτά χρεοκωπημένα, ιδιαιτέρως δε αν δεν δοκιμάζονται μέσα στο πολιτικό γίγνεσθαι, με την ευρεία έννοια.
Ταυτόχρονα κάτι σημαντικό που νομίζω αξίζει να σημειωθεί είναι η διαφορά που υπάρχει στην αποτίμηση των πλατειών. Στο κείμενο της εκδήλωσης υπάρχει σαφής η εναντίωση στη θέση που θέλει τον ΣΥΡΙΖΑ με τους φασίστες να βγήκαν κερδισμένοι από όλο αυτό, απεναντίας εδώ από ότι καταλαβαίνω αυτό δεν το αρνεισαι, απλώς το επιρρίπτεις στην αδυναμία του κινήματος να παρέμβει ουσιαστικά. Αλλά εγώ θα ήθελα να βάλω και κάτι ακόμα που θεωρώ συμπεριλαμβάνει κάπως και το γενικότερο πλαίσιο σαν σύνοψη.
Αναντίρρητα και στις δύο απόψεις μπορείς εύκολα να επιχειρηματολογήσεις για το δίκιο τους, η πλευρά όπου θέλει να μη βλέπει ότι όντως οι πλατείες κατέληξαν να πριμοδοτησουν κυρίως αντιδραστικές ψήφους μου φαίνεται αρκετά θετική ως προς το ποιόν της ελληνικής κοινωνίας και συνάμα η αδράνεια του κινήματος σαν καθοριστική -μη- έκβαση για αυτό που ακολούθησε, μερικώς άδικη.
Συνοπτικά, βλέπω την αποχή όντως σαν μία κίνηση αμφισβήτησης του υπάρχον αλλά όπως αναφέρεις και στο κείμενο σου ακόμα και σε αυτήν κρίνω ότι ενυπάρχει φουλ μέσα μία ανταλλακτική σχέση, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα εμπορεύματα. Δηλαδή, μιας και αναφέρεις πως δε χρειάζεται να αφορίζουμε έτσι άκριτα κόσμο που λέει ότι ψήφισε, αντιλαμβάνομαι πως αυτά τα άτομα που δεν πάνε να το ρίξουν ουσιαστικά, υποτιμούν κάθε πολιτική ενέργεια, από όπου κι αν προέρχεται, εάν δεν τους συμφέρει. Η άλλη πρόταση από εμάς, με άλλα λόγια, δεν είναι κατά πόσο μπορούμε να πλησιάσουμε τέτοιον κόσμο, είτε έχει ψηφίσει μικρές ή όχι παρατάξεις, είτε απέχει γενικά, καθώς πιστεύω ελλοχεύει η κοινωνική μας κίνηση άνετα να εκφυλιστεί προς αντιπροσώπευση. Πιστεύω ότι καλό θα ήταν να σκύψουμε το κεφάλι πάνω στο πως να διαμορφώσουμε μια Πολιτική, με την ακριβή σημασία της λέξης, στα χωράφια μας διότι είναι φανερό ότι αρχίζουμε να χάνουμε αρκετά αυτήν τη δραστηριότητα σαν κίνημα και να ρεπουμε προς κινήσεις εντυπωσιασμού ή απλά αντικουλτούρας. Θαρρώ έχουμε ξεχάσει την ικανότητα της ριζοσπαστικής διεκδίκησης των όρων της ζωής μας σε πάμπολλα πεδία.