Η κυριαρχική
σχέση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον όταν επικρατεί η αρχή «ο σκοπός αγιάζει
τα μέσα». «Επικρατεί» δε σημαίνει απαραίτητα ότι επικρατεί λογικά ως συνειδητή
απόφαση. Σημαίνει ότι έχει εγκαθιδρυθεί ως μια πρακτική ανεξαρτήτως του βαθμού
συνείδησης και επιλογής. Η επιλογή, η αποφασιστικότητα και η ευθύνη είναι
πάντοτε παρούσες σε κάθε τι ζωντανό ως δυνατότητες σε ένα φάσμα που μπορεί να
έχει μεγάλες αποκλίσεις. Άλλοτε εμφανίζεται ως μια συνειδητή επιλογή και άλλοτε
ως κεκτημένη συνήθεια. Η πηγή της Κυριαρχίας είναι η επιδίωξη για απόκτηση
δύναμης με κάθε μέσο. Όσο μεγαλύτερη η αδυναμία τόσο μεγαλύτερη μια τέτοια
επιδίωξη. Οι περιπτώσεις που όντας σε ακραία κατάσταση αδυναμίας, οι άνθρωποι
δεν ενεργοποιούν αυτή την αρχή είναι περιπτώσεις που υπάρχει ισχυρό αξιακό και
πολιτισμικό βάρος στις συνειδήσεις των ανθρώπων (απ’ όπου κι αν προέρχεται πχ.
θεολογία, πολιτική ιδεολογία, παράδοση). Θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτό το
βάρος λειτουργεί ως ένα απόθεμα ψυχικής, υπαρξιακής δύναμης. Άρα, στην
πραγματικότητα δεν αίρεται αυτή η γενική αρχή για την σχέση αδυναμίας και του «σκοπού
που αγιάζει τα μέσα».
Η αδυναμία
δεν φέρνει ελευθερία, εξέγερση ή επανάσταση όπως διάφοροι φονταμενταλιστές
κηρύττουν (ψευδώς) μέσα στα λεγόμενα ριζοσπαστικά κινήματα αλλά το αντίθετο.
Φέρνει φόβο, ανταγωνισμό και αλληλοεξόντωση. Η έλλειψη δύναμης, ψυχικού και
υλικού αποθέματος είναι η προϋπόθεση για να γεννηθεί η κυριαρχική σχέση. Από τη
σκοπιά του Κυρίαρχου αυτή η κατάσταση τον φέρνει σε θέση ισχύος όπου με οικονομία
μπορεί να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων στην κυριαρχική σχέση και από τη
σκοπιά του Υποτελούς αυτό τον καθιστά φοβισμένο, χωρίς αυτοπεποίθηση και πάντα εξαρτώμενο
από την αναγνώριση του Κυρίου του.
Η επιστήμη
ορίζει και ταξινομεί τις περιπτώσεις αδυναμίας, έλλειψης και φτώχειας με σκοπό
να τις οργανώσει κατά παραγγελία της εκάστοτε κυριαρχικής σχέσης. Η
(ψυχ)ιατρικοποίηση των συμπεριφορών δε θα πρέπει να συγχέεται ούτε με την
απουσία ευθύνης των ανθρώπων από τη μία αλλά ούτε και με την έννοια του
ψέματος. Το πιο γνωστό παράδειγμα – που απασχολεί και το αντιπατριαρχικό κίνημα
της εποχής μας – είναι η ψυχιατρικοποίηση των ανδρών που σκοτώνουν και
κακοποιούν γυναίκες. Το γεγονός ότι οι άνδρες έχουν ευθύνη για τις πράξεις τους
δε σημαίνει πως αυτές οι πράξεις δεν είναι παράλληλα αντικείμενο της
ψυχιατρικής. Και αυτό όχι γιατί πρέπει να απαλλαγούν από τις ευθύνες τους αλλά
γιατί η ίδια η πατριαρχία είναι αρρώστια από μια τέτοια σκοπιά. Όπως και γενικά
η Κυριαρχία είναι αρρώστια ως σχέση. Η πρόθεση ενός άνδρα να σκοτώσει μια
γυναίκα που αρνείται να είναι δικιά του είναι χωρίς αμφιβολία μια κυριαρχική συνθήκη
αλλά όχι με την έννοια ότι είναι μια επιθυμία του Κυρίου. Αλλά μια συνθήκη της
κυριαρχικής σχέσης ως τέτοιας. Μια κατάσταση του Κυρίου και του Υποτελούς
συγκεντρωμένη σε ένα πρόσωπο, αν θέλουμε ντε και καλά να την τοποθετήσουμε σε
ρόλους: η επιθυμία της απόλυτης
κυριότητας πάνω στο άλλο πρόσωπο και η ανάγκη για απόλυτη αναγνώριση από το
άλλο πρόσωπο. Η επιθυμία για απόλυτη καθυπόταξη του Άλλου πηγάζει από την
τεράστια έλλειψη ανεξαρτησίας από το Άλλο.
Το σπάσιμο
αυτού του φαύλου κύκλου προϋποθέτει δύναμη. Αλλά η δύναμη δεν είναι αρκετή.
Απαιτείται μια πραγματική και ουσιαστική σχέση με το Άλλο. Είτε πρόκειται για
κάποιο άλλο πρόσωπο, είτε για το ίδιο σου το σώμα, είτε για το φυσικό κόσμο,
είτε για την τροφή κοκ. Πραγματική σχέση, δηλαδή, μια σχέση Αγάπης, ουσιαστικού
πλησιάσματος. Η Αγάπη δίνει δύναμη, η ουσιαστική σχέση (όπως στον έρωτα)
παράγει πρωτογενώς δύναμη. Η σχέση. Όχι τα πρόσωπα ξεχωριστά. Η σχέση είναι η
πηγή της δύναμης. Η ουσιαστική κοινότητα αμοιβαίας αναγνώρισης, συνεργασίας και
συνδημιουργίας είναι η πηγή της ζωής και η πηγή της δύναμης.
Η δύναμη από
αγάπη είναι αυτή που τελικά μπορεί να αποτρέψει και την εγκαθίδρυση της αρχής
«ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Επειδή, αντί αυτής, εγκαθιδρύει μια ουσιαστική
σχέση αποτρέποντας την εκμετάλλευση και καθυπόταξη του Άλλου στο φτωχό και
αδύναμο Εγώ. Μια σχέση όπου το Εγώ και το Άλλο συνυπάρχουν επειδή είναι
διαφορετικά και όχι αποδεχόμενα ή υποτάσσοντας το ένα στο άλλο.
Αλληλοσυμπληρώνονται με έναν τρόπο που ενισχύει αμοιβαία την ανάπτυξή τους και
την ενδυνάμωσή τους. Ένας δυνατός άνθρωπος επιθυμεί την αμοιβαία συνύπαρξη με
κάποιον άλλον άνθρωπο. Θέλει ουσιωδώς να συνυπάρξει με τον άλλο, να
συνδημιουργήσει. Γιατί ένας δυνατός άνθρωπος είναι δυνατός μόνο ΩΣ ΣΧΕΣΗ και το
ξέρει.
Η σύγχρονη κατάσταση της συνεχούς έλλειψης/αδυναμίας είτε από τη στέρηση, είτε από τον πληθωρισμό των επιθυμιών (δύο όψεις του ίδιου νομίσματος) δε μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τίποτα άλλο παρά μονάχα την απουσία ουσιαστικής σχέσης με το Άλλο, την επιθυμία για αναγνώριση, προσοχή και φροντίδα με κάθε δυνατό μέσο ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να σκοτώνεις τα 3 σου παιδιά για να ενδυναμωθείς μέσα από την πάνδημη προσοχή, φροντίδα και αγάπη των ανθρώπων. Η επιστήμη θα ταξινομήσει κάθε συνθήκη (ναρκισσισμός, σύνδρομο Μινχάουζεν κτλ) με κριτήριο το «κάθε δυνατό μέσο», με βάση τη συμπτωματολογία αυτής της κατάστασης για να κατευθύνει τις σχέσεις σε ένα νέο υπόδειγμα ώστε αυτές να μην καταλύουν εντελώς την κυριαρχική σχέση. Το αλυσόδεμα από την οθόνη δεν εκφράζει κάτι άλλο πέρα από αυτή την απελπισμένη ανάγκη για μια υποκατάστατη σχέση χωρίς όμως την απαραίτητη αγάπη και δουλειά που απαιτεί μια πραγματική σχέση. Δηλαδή, μια σχέση φτωχότερη. Με λιγότερο από το άλλο μέρος και περισσότερο «εγώ». Μια σχέση Αγάπης του Εαυτού με κάθε μέσο. Μιας Αγάπης που δεν του δόθηκε, μιας Αγάπης χωρίς αναγνώριση του Άλλου αλλά υπό την πλήρη απουσία του. Μια Αγάπη, εθισμός με τον Εαυτό. Εθισμός είναι η απόλαυση χωρίς το Άλλο και επειδή απουσιάζει το Άλλο, είχα διαβάσει κάπου. Η κυριαρχική σχέση αρρωσταίνει το «εγώ» είτε με υπερτροφία, είτε με σπάνη (οι δύο όψεις που λέγαμε). Αρρωσταίνει το «εγώ» και εν τέλει και το «άλλο». Και αυτή η αρρώστια δεν απέχει από το να θανατώσει και το «εγώ» και το «άλλο», μεταφορικά και κυριολεκτικά.
Η επιδίωξη της ισότητας των συνθηκών μέσα από την ελεύθερη και αμοιβαία ανάπτυξη της δημιουργικότητας μας είναι ο μόνος δρόμος για την πραγματική σχέση, για τη θεραπεία και την απαλλαγή από την Κυριαρχία.
Σε συνέχεια
της προηγούμενης παρέμβασης για τις σχέσεις εκμετάλλευσης που πηγάζουν από την
ασυνέπεια[1],
παλιότερων παρεμβάσεων για το πώς οι συλλογικές ανάγκες και επιθυμίες
δημιουργούν τους ρόλους και τις ιεραρχίες[2]
θα καταγράψω σύντομα την πιο συνηθισμένη στάση που συναντάται (ακόμα και σήμερα)
γύρω από τους κανόνες και τις αρχές λειτουργίας των συλλογικοτήτων, κοινοτήτων,
συνελεύσεων. Πέρα από παλιές κλασικές αναρχικές αντιλήψεις για το θέμα αυτό μου
φαίνεται επιπλέον χρήσιμη γι’ αυτό το σημείο και άποψη του Καστοριάδη. Ο
Καστοριάδης έχει γράψει πως κάθε κοινωνία δίνει το νόμο στον εαυτό της.
Αυτόνομη κοινωνία δεν είναι αυτή που κάνει ότι γουστάρει αλλά αυτή που δίνει το
νόμο στον εαυτό της ΚΑΙ ΤΟ ΞΕΡΕΙ. Ετερόνομη κοινωνία είναι αυτή που δίνει το
νόμο στον εαυτό της αλλά ΔΕΝ το ξέρει. Θεωρεί ότι αυτό είναι προϊόν θεϊκών
εντολών, της παράδοσης, της επιστήμης και γενικά οποιαδήποτε πηγή εντολών και
κανόνων η οποία νοείται ως φυσική, ιερή και άρα αδιαμφισβήτητη.
Η απουσία
αρχών λειτουργίας, καταστατικού ή οποιουδήποτε συνόλου κανόνων συλλογικής λειτουργίας
παρουσιάζεται συνήθως ως υπεράσπιση της ελευθερίας, ως άρνηση να μπούνε οι
άνθρωποι σε καλούπια ή να πειθαρχήσουν τη ζωτική τους δημιουργικότητα. Στην
πραγματικότητα αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα. Μια τέτοια υπεράσπιση γίνεται από τη
σκοπιά αυτού που θα έλεγε ο Καστοριάδης «ετερόνομη κοινωνία». Δηλαδή, από τη
σκοπιά εκείνων των ανθρώπων που δίνουν το νόμο στον εαυτό τους αλλά ΔΕΝ το
ξέρουν. Ή έχουν συμφέρον να διαδίδουν το ψέμα αυτό γιατί θέλουν να δίνουν/επιβάλλουν
το δικό τους νόμο στους άλλους χωρίς οι άλλοι να το συνειδητοποιούν. Δεν
υπάρχει κοινωνία, ομάδα και συλλογική κίνηση ανθρώπων που να μην υπόκειται σε τυπικούς
ή άτυπους, ρητούς ή άρρητους κανόνες. Στην περίπτωση της Άρνησης αυτών των
κανόνων αυτό που συμβαίνει είναι πως επιβάλλονται άρρητοι και άτυποι κανόνες που
προέρχονται από αυτό που «αυθορμήτως» οι άνθρωποι ήδη κάνουν. Γνωρίζουμε καλά
πως ο αυθορμητισμός σημαίνει όχι μόνο αγνή ελευθερία αλλά και κυριαρχία.
Σημαίνει πως ο καθένας κάνει αυτό που ήδη έχει μάθει να κάνει. Ένας σεξιστής θα
είναι «αυθόρμητα» σεξιστής. Η σύγχρονη κοινωνία διαπαιδαγωγεί άτομα
διαχωρισμένα από το διπλανό τους. Άτομα ανταγωνιστικά τα οποία πρέπει να
εκπληρώσουν τις ατομικές τους επιθυμίες, να αυτοεκπληρωθούν ως διαχωρισμένα
άτομα, εξαρτημένα μόνο από τη σχέση κεφάλαιο και την κυριαρχική σχέση. Έτσι, η
απουσία κανόνων στην πραγματικότητα σημαίνει, ανάμεσα σε πολλά άλλα, επιβολή
του ανταγωνισμού ανάμεσα στα άτομα. Η τάση για συνεργασία από κάποια άτομα
κοντράρεται με τις ατομικές επιθυμίες όπου το κάθε ατομικό ή συλλογικό «εγώ»
επιδιώκει για τον εαυτό του να μετατραπεί η συλλογικότητα σε βασίλειο αυτού του
«εγώ», σε μέσο εκπλήρωσης του νακρισσιστικού και ατομικού «εγώ» ανεξάρτητα από
τα καθήκοντα που προκύπτουν από την πραγματικότητα του κοινωνικού πολέμου. Στο
κείμενο «Οργάνωση ενάντια στη παρέα» γράφει με ακρίβεια: «αν μια συλλογικότητα καταφέρνει να πραγματώσει τις πολιτικές της
επιθυμίες, ανεξάρτητα από το τι επιτάσσει η πολιτική συγκυρία, πάει καλά. Η
δέσμευσή της δηλαδή αρχίζει και τελειώνει στη συνισταμένη των επιθυμιών και των
φιλοδοξιών των μελών της».[3]
Η οργάνωση είναι
απαραίτητη προϋπόθεση για να μετασχηματιστούμε ως άτομα και ως συλλογικό σώμα για την επίτευξη των ελευθεριακών
σκοπών μέσα στον πραγματικό κόσμο. Και ειδικά εφόσον από γεννησιμιού μας έχουμε
διαμορφωθεί για να υπηρετήσουμε αντίθετους εξουσιαστικούς σκοπούς. Όταν
απουσιάζει αυτό, το μόνο που συμβαίνει είναι η αναπαραγωγή των ήδη υπαρχόντων
σχέσεων και τρόπων ύπαρξης που οι άνθρωποι «αυθόρμητα» εξασκούν. Για
παράδειγμα, σε μια ομάδα 20 ατόμων ένα άτομο που κοινωνικοποιείται εύκολα,
είναι διαχυτικό με πολύ ελεύθερο χρόνο και ελάχιστες ευθύνες ώστε να βγαίνει
για μπύρες με όλα τα άτομα έχει πλεονέκτημα στην επιρροή που ασκεί στη
συλλογικότητα σε αντίθεση με κάποιο άτομο που είναι συνεσταλμένο, δεν το ‘χει
με την επικοινωνία, είναι ίσως καταθλιπτικό, δεν έχει χρόνο, πρέπει να τρέχει
σε χίλιες υποχρεώσεις, δεν έχει λεφτά για μπύρες και έχει προβλήματα υγείας. Με
την επιλογή του αφορμαλισμού στην πραγματικότητα επιβάλλεται μια πραγματικά
ιερή (δηλαδή εκτός αμφισβήτησης) φόρμα οργάνωσης όπου το 1ο άτομο
βρίσκεται ψηλά και το 2ο στον πάτο. Μια ιεραρχική οργάνωση με ένα
σύνολο άρρητων κανόνων που δεν αναγνωρίζονται ως τέτοιοι (ετερονομία). Με τέτοιες
λειτουργίες οι παρέες, οι φαμίλιες, οι επίδοξοι αρχηγοί, υπασπιστές και
περσόνες μετατρέπουν τις συλλογικότητες σε μέσα αναπαραγωγής των ατομικών και
συλλογικών τους επιθυμιών που φέρουν από πριν και πολύ συχνά είναι άσχετες με
τους συλλογικούς ρητούς σκοπούς. Η άρνηση, για παράδειγμα, να υπάρχει
συγκεκριμένος τρόπος λήψης αποφάσεων και οργάνωση της συζήτησης δεν είναι
τίποτα άλλο παρά η επιβολή ενός άλλου τρόπου λήψης αποφάσεων: ο πιο γνωστός
είναι ο εξωσυνελευσιακός χώρος των μπαρ και των καφέ όπου οι παρέες τα έχουν προ-αποφασίσει
«αυθόρμητα» και τα φέρνουν στη συνέλευση ως πρόταση.
Το δίλημμα ανάμεσα σε κανόνες λειτουργίας και
απουσία τέτοιων στην πραγματικότητα δεν υφίσταται. Δεν υπάρχει ομάδα που να λειτουργεί χωρίς
κανόνες και αρχές λειτουργίας. Η αλήθεια αυτή είτε δεν αναγνωρίζεται γιατί
βιώνεται ως φυσικό, ιερό γεγονός, είτε παραλείπεται γιατί υπάρχουν συμφέροντα
εντός των ομάδων. Το ζήτημα είναι αν
επιλέγουμε συλλογικά και ελεύθερα τους κανόνες ή αν μας επιβάλλονται. Αν οι
κανόνες επιλέγονται και συμφωνούνται ρητά ή αν επιβάλλονται έμμεσα με τις φυσικοποιημένες
σχέσεις εξουσίας με τις οποίες ξεκινάμε κάθε συλλογική προσπάθεια. Δηλαδή, αν
διαλέγουμε ανάμεσα στην αυτονομία ή στην Ιεραρχία, στους έξωθεν κανόνες που δεν
αναγνωρίζονται και είναι ταμπού να μιλάμε γι’ αυτούς.
Φυσικά, η
συνεργασία, η ισότητα και η αντιεξουσία υπάρχουν και αυτές παρούσες στις
κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων και μπορεί να «τύχει» μια συλλογικότητα να
αποτελείται από ανθρώπους που αυτές οι ποιότητες υπερισχύουν άλλων. Αλλά το
ζήτημα με την οργάνωση είναι ακριβώς αυτό: ότι δεν μπορεί να αφήνεται το πράγμα
στη τύχη. Αν οργανωνόμαστε το κάνουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο, γεγονός που
περιλαμβάνει πρώτα και κύρια τον δικό μας τρόπο ύπαρξης και σχέσης.
Το ερώτημα
λοιπόν που πρέπει να απαντήσουμε δεν είναι ανάμεσα σε οργάνωση και αφορμαλισμό
αλλά ανάμεσα σε μια οργάνωση που υπηρετεί «αυθόρμητα» μεγάλες ή μικρές σχέσεις
Κυριαρχίας και σε μια οργάνωση που είναι αντι-γραφειοκρατική, υπηρετεί την
αντιιεραρχία, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, το διαμοιρασμό της δύναμης και την
ουσιαστική ατομική και συλλογική χειραφέτηση.
Τα ίδια
ισχύουν αν σε αυτό το κείμενο αντικαταστήσουμε τις «αρχές λειτουργίες/κανόνες»
με τη «στρατηγική». Η άρνηση να συζητήσουμε για στρατηγική είτε αφορά
κοινωνικά, είτε πολιτικά εγχειρήματα, δε σημαίνει τίποτα άλλο παρά την υπαγωγή
σε άρρητες στρατηγικές των συμμετεχόντων που υλοποιούνται άτυπα μέσα στο
συλλογικό σώμα ή σε στρατηγικές που επιβάλλονται έξωθεν είτε από φίλους, είτε –
ακόμα χειρότερα – από εχθρούς.
[1] “Η σχέση
ασυνέπειας – συνέπειας ως σχέση εκμετάλλευσης”
https://blackathena.squat.net/asynepeia/
[2] “Ηγέτης
και Αποδιοπομπαίος Τράγος: δύο όψεις του ίδιου νομίσματος”
https://blackathena.squat.net/hgetis-apodiopompaios-tragos/
[3]
“Οργάνωση ενάντια στην παρέα: η
διαδικασία της υπεραυτονόμησης και οι δομικές αδυναμίες μιας αναρχικής
συλλογικότητας”
https://provo.gr/organosienantia-sti-parea/
Υπάρχει η
συνήθεια να εξαντλείται το ζήτημα της ασυνέπειας σε έναν πρακτικισμό. Δηλαδή,
αν ο καθένας έκανε ότι είχε αναλάβει, αν ήρθε στην ώρα του κοκ. Αυτό φυσικά
είναι απόρροια του γενικού πρακτικισμού που ηγεμονεύει σε πολλές προσπάθειες.
Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι αυτού του είδους η ασυνέπεια δε θα έπρεπε να
υφίσταται αλλά το γεγονός ότι ευδοκιμεί ακόμα δείχνει που βρισκόμαστε και ποιοι
πραγματικά είμαστε. Ωστόσο, η ασυνέπεια και η συνέπεια αναφέρονται στα γενικά
προτάγματα, στις γενικές δεσμεύσεις σε συγκεκριμένες ιδέες και προοπτικές.
Δηλαδή, πέρα από τα πρακτικά ζητήματα περιλαμβάνουν και όλη την εργασία που
απαιτείται για να υπηρετηθούν οι γενικοί σκοποί. Άρα είναι πάντα μακροχρόνιες
δεσμεύσεις. Η σχέση ασυνέπειας και συνέπειας συνιστούν, πέραν όλων των άλλων,
και μια σχέση εκμετάλλευσης που δημιουργεί πρωτογενώς κυριαρχικές σχέσεις με
έναν τρόπο πιο σύνθετο απ’ ότι θέλουν να μας πείσουν απλοϊκές αναλύσεις περί
κακών ηγεσιών και καλών υποτελών. Αυτή και μόνο αυτή τη πτυχή (γιατί υπάρχουν
και τόσες άλλες) θα αναπτύξω εδώ.
Θα το κάνω
τάληρα.
Ξεκινάμε από ένα σημείο μηδέν, δεν υπάρχει ιστορία, όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί. Έστω ότι έχουμε μια ομάδα 10 ατόμων που αποφασίζει συλλογικά και ελεύθερα να μεταφέρει 20 κιλά μήλα από το σημείο Α στο σημείο Β την πρώτη Κυριακή του μήνα. Κάθε άτομο από 2 κιλά. Αυτή είναι η εργασία για την επίτευξη των σκοπών, η δουλειά που πρέπει να γίνει. Ας φανταστούμε αυτή τη δουλειά μέσα στη διάρκεια της και όχι άπαξ. Φτάνει αυτή η Κυριακή και έχουμε την εξής κατάσταση: 3 άτομα δεν εμφανίζονται ποτέ στο σημείο Α. 2 άτομα διατίθενται να κουβαλήσουν 1 κιλό και όχι 2 που τους αναλογούσε και είχαν αναλάβει. 3 άτομα λένε ότι θα παραμείνουν συνεπή σε αυτά που είχαν συμφωνήσει και κουβαλάνε από 2 κιλά όπως είχαν δεσμευτεί. Και τέλος, 2 άτομα τα οποία για χάριν της αναγκαιότητας και του συλλογικού σκοπού θα σηκώσουν το βάρος που οι άλλοι αρνηθήκανε. Δηλαδή, τα εναπομείναντα 3*2=6 και 2*1=2, άρα 6+2= 8 κιλά. Θα τα μοιραστούνε και αντί να κουβαλήσουνε από 2 κιλά το άτομο, θα κουβαλήσουν 4 κιλά. Δεν υπάρχει οργανωμένος άνθρωπος που να μην ζει ή να μην έχει ζήσει αυτό το πράγμα. Όποιος δεν το έχει ζήσει να επικοινωνήσει άμεσα μαζί μου, θέλω να τον γνωρίσω.
Τα 20 κιλά
φτάνουν στον προορισμό τους. Ο συλλογικός σκοπός επιτελείται. Επιτελείται όμως με
έναν τρόπο όπου ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα». Όταν αυτή η αρχή εμφανίζεται
αρχίζει ο κύκλος της κυριαρχίας. Τα 3 άτομα που δεν εμφανίστηκαν ποτέ μάλλον
ανήκουν στην κατηγορία «βρίσκομαι στην
ομάδα για άλλους λόγους» και «δε
πειράζει μωρέ, κάποιος άλλος θα τα κάνει». Τα 2 που τελικά κουβαλάνε
λιγότερα είναι με το ένα πόδι στην προηγούμενη κατηγορία αλλά μπορεί να μην
έχουν το θάρρος και την αυτοπεποίθηση των πρώτων. Τα 3 άτομα που παραμένουν
συνεπή είναι σκληρή αναρχία που δεν παραβαίνουν την ηθική και πολιτική στάση
περί μέσων και σκοπών και αποδίδουν πάντα την ευθύνη που αναλογεί στον καθένα. Και
ερχόμαστε στα 2 άτομα που σηκώνουν το βάρος των υπολοίπων. Αυτοί μπορεί να
είναι άνθρωποι που το θέλουν τόσο πολύ που θα γίνουν χαλί να τους πατήσεις και
δεν έχουν οσμιστεί ακόμα πως παράγονται οι σχέσεις κυριαρχίας. Κάποια στιγμή θα
το καταλάβουν αλλά θα τους έχουν πιάσει μαλάκες. Πιθανόν, όμως, να είναι και
άνθρωποι που έχουν μέσα τους ένα κρυφό πατριαρχικό ηρωισμό να τους κινεί, να
θέλουν να γίνουν σωτήρες και ηγέτες, να κουβαλάνε τις αμαρτίες του κόσμου στο
σταυρό του μαρτυρίου για να τους δοξάζουν μετά στον αιώνα τον άπαντα.
Όλο αυτό που περιγράφω στη διάρκειά του δημιουργεί μια σχέση εκμετάλλευσης των 2 που σηκώνουν τα βάρη από τα άλλα 5 άτομα που θέλουν να απαλλαχθούν από τις ευθύνες. Τα 5 άτομα συνειδητά επιλέγουν την ανευθυνότητα, την ανάθεση για να βολευτούν. Δηλαδή, για να ικανοποιούν τα κίνητρά τους (που είναι άσχετα με τα αναρχικά προτάγματα) αλλά να παραμένουν υπό μια ταμπέλα, ομάδα και τα διάφορα οφέλη που αυτό παρέχει. Τα 2 άτομα που είναι οι εκμεταλλευόμενοι αυτής της σχέσης – και κυριολεκτώ – είτε κάποια στιγμή θα αποσυρθούν από το ρόλο του μαλάκα αν ανήκουν στη πρώτη κατηγορία, είτε θα ζητήσουν τα ρέστα και θα εξασκήσουν τη δύναμη που έχουν συγκεντρώσει. Συμβαίνει το εξής εδώ: Η διαρκής ανάθεση και εκμετάλλευση μεταφέρει τη δύναμη, την τεχνογνωσία και τις ικανότητες αναπαραγωγής της πολιτικής δουλειάς και άρα της ικανότητας αναπαραγωγής της συλλογικότητας από το ένα μέρος στη μειοψηφία των 2. Αυτή τη δύναμη (ή κεφάλαιο, αν προτιμάς) μπορούν αυτά τα 2 άτομα να την εξασκήσουν. Και έτσι να αντιστρέψουν την κατεύθυνση της εκμετάλλευσης, να επιβάλλουν τον εαυτό τους στους άλλους αφού έχουν γίνει αναντικατάστατοι και απαραίτητοι, αφού τα υπόλοιπα άτομα δε θα μπορούν να αναπαράξουν τη ζωή της συλλογικότητας χωρίς αυτούς. Πως το παθαίνουν οι καπιταλιστές με τους εργάτες που οι πρώτοι δεν μπορούν να κάνουν χωρίς τους δεύτερους; Κάτι ανάλογο. Έτσι, δημιουργείται και αναπαράγεται ένας φαύλος κύκλος που ενδυναμώνει τις σχέσεις εκμετάλλευσης, εξουσίας και εν τέλει κυριαρχίας. Όσο σταθεροποιούνται αυτοί οι ανταγωνισμοί μέσα στο ρου του χρόνου τόσο πιο πολύ γίνονται ιερές αυτές οι σχέσεις και αποφεύγονται οι κριτικές. Ιεραρχία. Όσο περνάει ο καιρός τόσο πιο απίθανο είναι να γεννηθεί οτιδήποτε ελευθεριακό μέσα από αυτές τις σχέσεις κυριαρχίας. Οι ρόλοι Ηγεσίας, Υποτελών και Αποδιοπομπαίων Τράγων είναι συλλογικά δημιουργήματα και όχι απλά ατομικές πρωτοβουλίες. Ικανοποιούν συλλογικές ανάγκες και επιθυμίες.
Όποια
οργανωσιακή λύση κι αν προταθεί το θεμέλιο και η βάση όλων των πραγμάτων στην
αναρχική κοσμοαντίληψη δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πραγματική βούληση και
θέληση. Αν δεν υπάρχει αυτό, δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτα. Η πραγματική,
καθαρή ειλικρινής σχέση με τον εαυτό και τον άλλον, το πραγματικό ήθος και
επιθυμία για ελευθερία. Φυσικά, αυτό καλλιεργείται. Γι’ αυτό είναι απίστευτα
σημαντικό να υπάρχει μια τέτοια κουλτούρα εν ζωή μέσα στις κοινότητές μας. Γι’
αυτό τα ζητήματα των καθημερινών προσωπικών σχέσεων (η κατάργηση της ιδιοκτησίας,
των ζευγαριών, η εξάλειψη της πατριαρχικής σχέσης κτλ) δεν είναι απλά ισότιμα
ζητήματα προς όλα τα άλλα. Είναι οι
ρίζες μας πάνω στις οποίες θα πρέπει να ανθίσουμε. Όποιος το αρνείται είτε
έχει άλλα κίνητρα, είτε ακόμα δεν το έχει συνειδητοποιήσει/κατανοήσει πολιτικά
και ιστορικά.
Αν όμως υπάρχει
η βούληση τότε το όλο πρόβλημα απαιτεί οργάνωση, πολλή οργάνωση, συνεχή αναστοχασμό
και καθαρότητα στα κίνητρα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος στην αναρχική λογική από
την πραγματική εθελοντική πρωτοβουλία και δέσμευση. Αυτό που μπορεί να κάνει η
πολλή οργάνωση είναι να ξεκαθαρίσει αυτή την πραγματικά ελευθεριακή επιθυμία
από τους μικρούς εκμεταλλευτές και εξουσιαστές, είδος που ευδοκιμεί σε αφθονία.
Να διαμοιράζει τη δύναμη με έναν τρόπο που υπηρετεί την ισότητα και το
συλλογικό σκοπό και όχι να συγκεντρώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται
αυτοσκοπός.
Η ασυνέπεια,
λοιπόν, δεν είναι απλά ανευθυνότητα. Είναι ρίζα των σχέσεων εκμετάλλευσης και
θεμελιώνει τον κύκλο της κυριαρχίας μέσα στις κοινότητες.
Θα επαναλάβω 3 πράγματα (που ξαναέγραψα[1])
ως προς το επιστημολογικό/επιστημονικό κομμάτι του θέματος και όχι ως προς την
κρατική διαχείριση αυτού. Μοναδικός σκοπός να μοιραστούμε τα όπλα των
επιχειρημάτων μας ενάντια στη πανδημία της Κυριαρχίας.
Το πρώτο
έχει να κάνει με το ποσοστό θνησιμότητας. Αυτό προκύπτει από το κλάσμα όπου
στον αριθμητή έχει τους θανάτους και στο παρανομαστή τα καταγεγραμμένα
κρούσματα. Τα ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ κρούσματα είναι, απροσδιόριστα, μεγαλύτερα από τα
καταγεγραμμένα. Εκτιμήσεις υπάρχουν και έχουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους.
Κάποιες μιλάνε ακόμα και για 10 φορές (άλλες για 100) πάνω από τα
καταγεγραμμένα. Αν ισχύει το 10 τότε το ποσοστό θνησιμότητας σε παγκόσμιο
επίπεδο είναι 0,5%. Αυτό το δεδομένο σημαίνει πως η πιθανότητα να πεθάνει
κάποιος από κορωνοϊό είναι πολύ πολύ χαμηλότερη. Ήδη, ακόμη και ερευνητές που
λέγανε τρέλες έχουν ρίξει τα νούμερα. Το ενδεχόμενο το ποσοστό θνησιμότητας να
είναι στο επίπεδο του 1% ή και χαμηλότερο δεν είναι απίθανο, κάθε άλλο. Για να
μπορείς να έχεις πραγματική εικόνα αυτού του ποσοστού πρέπει να έχεις καλή
εικόνα των πραγματικών κρουσμάτων. Αυτή τη στιγμή τον μεγαλύτερο διαγνωστικό
έλεγχο αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας έχει κάνει το ισλανδικό κράτος. Το
ποσοστό θνησιμότητας εκεί είναι στο 0,3%. Στο πλοίο που τους είχαν σε καραντίνα
ήταν 1,5% με μεταδοτικότητα στο 20% των επιβατών που είχε μεγάλο μέσο όρο
ηλικίας. Στην Ελλάδα που οι νεκροί είναι 73 και τα πραγματικά κρούσματα υπολογίζονται
πιο συντηρητικά στα 10 φορές πιο πάνω από τα καταγεγραμμένα. Άρα έχουμε
θνησιμότητα στο 0,4%. Καθόλου απίθανο τα πραγματικά κρούσματα να είναι πολλά
πολλά περισσότερα. Αν έχουν νοσήσει 50.000 άνθρωποι (μία από τις εκτιμήσεις)
τότε η θνητότητα είναι 0,1%. Ακόμα για την γρίπη του 2009 ή εποχιακές γρίπες
από τις οποίες έχουμε πάρει μια χρονική απόσταση, θα δείτε πως οι εκτιμήσεις
για τα πραγματικά κρούσματα έχουν φοβερές αποκλίσεις μεταξύ τους. Είναι,
δηλαδή, και αντικειμενικά δύσκολο να γίνει αυτή η καταγραφή αν δε γίνει αμέσως
και μαζικά σε κάθε άτομο (καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό για την πολιτική
εξουσία των κρατών και πώς θα το χρησιμοποιούν από δω και πέρα).
Το δεύτερο
έχει να κάνει με την αιτιολογία της μετάδοσης του ιού. Το γιατί και το πώς της
μετάδοσης του ιού έχει να κάνει κυρίως με την ήδη υπάρχουσα οργάνωση της
κοινωνίας, με το φυσικό περιβάλλον και τέλος με τον ίδιο τον χαρακτήρα του ιού
(ο SARS ήταν πιο θανατηφόρος). Η κυκλοφορία του εμπορεύματος, η μισθωτή
εργασία, οι υποδομές της ιατρικής και οι σχέσεις εργασίας σε αυτές έχουν παίξει
τον πιο καθοριστικό ρόλο στο γιατί κάπου πεθαίνουν όσοι πεθαίνουν. Το
παράδειγμα της Ιταλίας είναι ενδεικτικό. Μια σειρά από τέτοιους παράγοντες
έπαιξαν το ρόλο τους. Το γεγονός ότι έχουν μεγάλο μέσο όρο ηλικίας (κάθε χρόνο
πεθαίνουν 15 με 20 χιλιάδες από γρίπη), ότι έχουν λίγες διαθέσιμες κλίνες, ότι
πολλοί γιατροί έχουν βγει εκτός εργασίας λόγω μόλυνσης εξαιτίας της έλλειψης μέτρων
προστασίας, ότι στο Μπέργκαμο γλεντούσε το 1/3 του πληθυσμού ένα βράδυ μετά από
έναν αγώνα ποδοσφαίρου που νίκησαν μια ισπανική ομάδα (και κάποιες χιλιάδες
ισπανοί οπαδοί γύρισαν πίσω στη χώρα τους), ότι έχει κρύο σε αντίθεση με τη Ν.
Ιταλία όπου τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα και φυσικά ότι οι εργάτες συνέχιζαν
να δουλεύουν κανονικά, στοιβαγμένοι στα βαγόνια του μετρό κάθε πρωί και ανάμεσά
τους πολλοί Κινέζοι που είχαν γυρίσει από την πρωτοχρονιά που κάνανε στην Κίνα
(δεν έχω χρόνο να τα αναφέρω και να τα ψάξω αναλυτικά όλα). Φυσικά, η ταχύτατη
εξάπλωση του ιού είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την κυκλοφορία του εμπορεύματος
και γι’ αυτό εξαπλώνεται στα καπιταλιστικά κέντρα (ΝΑ Ασία, Β. Αμερική, Ευρώπη)
και συγκεκριμένα με τους κόμβους αυτής της κυκλοφορίας (π.χ. Μιλάνο, Νέα Υόρκη)
Το τρίτο
είναι η αιτιολογία του θανάτου. Νομικά, η ιατρική αποδίδει κάποια αιτία στον
θάνατο. Η αιτία ενός θανάτου όμως είναι πολυπαραγοντική. Στην Ιταλία για
παράδειγμα η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων (πάνω από το 95%) που πεθάνανε
είχαν και άλλα προβλήματα υγείας, πέρα από μεγάλη ηλικία (περίπου 80 έτη).
Δηλαδή, είναι ένα πράγμα να πεθαίνεις ΑΠΟ κορωνοϊό και άλλο να πεθαίνεις ΜΕ
κορωνοϊό. Να βρίσκουν πάνω σου τον ιό. Ερευνάται αν πολλοί κόλλησαν τον ιό μέσα
στα νοσοκομεία που λόγω κακής διαχείρισης είχαν ήδη μετατραπεί σε κέντρα
μετάδοσης του ιού. Αυτό έγινε και για ένα νεκρό στην Ελλάδα που πέθανε με
εγκεφαλικό και σε μετά θάνατον τεστ βρέθηκε θετικός στον ιό. Αυτό μειώνει ακόμα
περισσότερο το ποσοστό θνησιμότητας ΑΠΟ κορωνοϊό. Παράλληλα, η αιτιολογία του
θανάτου πρέπει να αναζητηθεί σε δομικά αίτια των κοινωνικών σχέσεων. Μερικά
παραδείγματα έδωσα πιο πάνω. Άλλο ένα είναι η δολοφονία των ιθαγενών λαών από
τους ιούς που «έφεραν» οι αποικιοκράτες μαζί τους (κάτι το οποίο είναι μια
υπαρκτή απειλή και σήμερα στη Βραζιλία). Είναι ξεκάθαρο ότι οι δύο βασικότερες αιτίες
είναι η ήδη υπάρχουσα υγεία των ανθρώπων (οποιασδήποτε ηλικίας) και οι υποδομές
υγείας των κρατών. Και τα δύο είναι απολύτως προσδιορισμένα από την ταξική
οργάνωση της κοινωνίας. Η κακή ποιότητα της ζωής ή η αλλοτρίωση από το σώμα, τη
ψυχή και την φροντίδα μας και η ταξική πολιτική των κρατικών συστημάτων υγείας,
οι φαρμακοβιομηχανίες και οι θάνατοι από την ίδια την ιατρική πρακτική.
Γιατί είναι αναγκαία η διεκδίκηση της αλήθειας;
Μένω μόνο σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης γιατί η
κρατική διαχείριση πατάει πάνω στη διαχείριση αυτών των 3 – και όχι μόνο – ζητημάτων,
έτσι αντλεί τη νομιμοποίησή της και άρα ηγεμονεύει ιδεολογικά. Η κοινωνία, σε ένα μεγάλο της τμήμα, υπακούει
τους κανόνες επειδή σκέφτεται το γενικό καλό, την υγεία των πολλών. Δεν
υπακούει απλά επειδή είναι εθελόδουλη (φυσικά υπάρχει και αυτό το τμήμα της). Αυτή
την αλληλεγγύη της κοινωνίας πρέπει να την κρατήσουμε και να την αναδείξουμε
στη συνέχεια μαζί με την αλήθεια της κατάστασης. Αν τεθούν σωστά τα παραπάνω
ζητήματα, τότε οι λογικές απαντήσεις διαχείρισης είναι εντελώς διαφορετικές. Αν
για παράδειγμα απαντήσουμε στο πρώτο διαφορετικά, τότε ο κορωνοϊός δεν είναι το
τέλος του κόσμου και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει την εικόνα
Αποκάλυψης που παρουσιάζουν. Το ξαναέγραψα πως το πρόβλημα των κρατών είναι ότι
δεν είναι ακόμα υπολογίσιμος και ελέγξιμος ο ιός. Φανταστείτε, για παράδειγμα,
να βγάζανε κάθε μέρα ανακοινωθέντα για το πόσοι νεκροί και τραυματίες υπάρχουν
από ατυχήματα με οχήματα στο δρόμο. Θα έμοιαζε με σκηνικό Αποκάλυψης. Αν
απαντήσουμε σωστά το δεύτερο, τότε η πραγματική θεραπεία έχει να κάνει με
τελείως άλλες πολιτικές, ταξικά μεροληπτικές. Ή για παράδειγμα στην Ελλάδα
θεραπευτικά μπορεί να είναι η θερμοκρασία και το κλίμα της περιοχής ή η απουσία
βαριάς βιομηχανίας και ισχυρών κόμβων της παγκοσμίας καπιταλιστικής
εφοδιαστικής αλυσίδας, πολύ περισσότερο από τα μέτρα της καραντίνας (αυτά είναι
ζητήματα που πρέπει να ερευνηθούν). Και αν απαντήσουμε σωστά και το τρίτο τότε
μπορούμε πολύ πιο στοχευμένα, συλλογικά και συνειδητά να προστατέψουμε τους
ανθρώπους με προβλήματα υγείας, χωρίς τις παλαβομάρες που κάνουμε τώρα. Και να
τεκμηριώσουμε απόλυτα την άποψή μας ότι οι θάνατοι είναι δομικοί (είναι
δολοφονίες) και η αιτία τους είναι ο καπιταλισμός, αντί να το λέμε συνθηματικά.
Είναι πιο επείγον να αδειάσουν τα κέντρα κράτησης αυτή τη στιγμή (βλ. Ριτσώνα)
και οι φυλακές που αποτελούν πραγματικό κίνδυνο για την υγεία των κρατουμένων.
Όλοι γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει καμία ιατρικοφαρμακευτική περίθαλψη για όλους
αυτούς τους ανθρώπους.
Τέλος, η αποδόμηση της πανδημίας του κορωνοϊού σίγουρα πρέπει να γίνει κάποια στιγμή τεκμηριωμένα, με στοιχεία και όλα τα ακλόνητα επιχειρήματα από συλλογικές ομάδες εργασίας, έρευνας και αυτομόρφωσης. Μια τέτοια έρευνα είναι ΑΝΑΓΚΑΙΑ γιατί όσα στοιχεία και τεκμήρια κι αν μπορούμε να αντλήσουμε από την επιστημονική έρευνα πάντα μέσα εκεί θα απουσιάζει η αντιεξουσιαστική, ταξική μεθοδολογία και προσέγγιση των γεγονότων. Δεν φτάνουν οι καλύτερες έρευνες, από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο για να υπηρετήσουν το ελευθεριακό πρόταγμα. Αυτά τα 3 σημεία όμως είναι βασικές μεθοδολογικές γραμμές που μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε την (πραγματική) πραγματικότητα με μία σχετική ασφάλεια και αντικειμενικότητα. Όσο πιο πολύ αυτή γίνεται καθαρή, τόσο πιο πολύ θα πέσει σα χάρτινος πύργος η ιδεολογική ηγεμονία του κράτους και τόσο πιο γρήγορα θα γίνει ορατό στη κοινωνία το σχέδιο των Κρατών για την επίθεση που πραγματοποιούν εναντίον μας. Θα γίνει ορατό ότι ο ιός είναι μια καλή δικαιολογία (αν όχι μια σκέτη πρόφαση). Το πιο σημαντικό όμως δεν είναι ότι θα το βλέπει (γιατί πολύς κόσμος το βλέπει ήδη) αλλά ότι θα μπορεί να το υπερασπιστεί και να πείσει τους γύρω του. Ας εξαπλώσουμε τον ιό της αμφιβολίας και της αντίστασης ξανά αλλά με επιχειρήματα και εμμονή στα πραγματικά δεδομένα. Δεν επιτρέπεται να αφήνουμε χώρο ούτε σε συνωμοσιολογίες, ούτε σε μεταφυσικές ερμηνείες του ιού είτε με πρόσημο δυστοπικό, είτε με ουτοπικό.
Jean-Léon Gérôme, 1896: Η Αλήθεια βγαίνοντας από το πηγάδι, κρατώντας το μαστίγιο της για να τιμωρήσει την ανθρωπότητα
Η αλήθεια
είναι το κατ’ εξοχήν πεδίο του αγώνα για την ατομική και κοινωνική
απελευθέρωση, είναι το κατ’ εξοχήν πεδίο του ταξικού και κοινωνικού πολέμου.
Από τα μέχρι στιγμής καταγεγραμμένα κρούσματα σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνεται πως ο covid-19 έχει ποσοστό θνησιμότητας περίπου στο 4% και ποσοστό ανάρρωσης λίγο πάνω από 30%. Παράλληλα, η συντριπτική πλειοψηφία των νοσούντων (κάπου στο 90%) έχει ήπια συμπτώματα και πολύ πιθανά θα αναρρώσει, ενώ μια μειοψηφία βρίσκεται σε σοβαρή κατάσταση. Μια τέτοια στατιστική είναι αρκετά αφηρημένη ώστε να συσκοτίζει πολλά πράγματα. Το πρώτο είναι πως σε κάθε κράτος υπάρχουν διαφορετικά ποσοστά που είναι απόρροια της διαφορετικής διαχείρισης. Για παράδειγμα, στην Ιταλία το ποσοστό θνησιμότητας κοντεύει να φτάσει στο 10%, ενώ στη Γερμανία είναι μόλις στο 0,3%. Αυτό αποδίδεται στην πολύ πιο έγκαιρη παρέμβαση του Γερμανικού κράτους και την πραγματοποίηση χιλιάδων τεστ στον πληθυσμό. Στην Ελλάδα τα τεστ γίνονται, προς το παρόν, μόνο σε ανθρώπους που έχουν σοβαρά συμπτώματα. Το δεύτερο που αποκρύπτεται είναι ο πραγματικός αριθμός των κρουσμάτων ο οποίος είναι αδιευκρίνιστα μεγαλύτερος. Στις ΗΠΑ ένας ειδικός είπε πως θεωρούν ότι τα καταγεγραμμένα προς τα πραγματικά κρούσματα βρίσκονται σε μια αντιστοιχία του 1 προς 11. Στην Ελλάδα τα επίσημα χείλη μιλάνε για 2 με 3 χιλιάδες κρούσματα. Κανείς δε μπορεί να ξέρει – κι εμείς σίγουρα όχι αφού δεν έχουμε ούτε τις απαραίτητες γνώσεις, ούτε πρόσβαση στα στοιχεία – αν είναι 3 ή 15 χιλιάδες. Αν παρ’ όλα αυτά κρίνουμε από το γεγονός ότι άνθρωποι στο κοινωνικό μας περιβάλλον έχουν παρουσιάσει συμπτώματα ήπιου πυρετού και ξηρού βήχα τότε τα κρούσματα είναι σίγουρα πάρα πολλά. Παρ’ όλα αυτά, αυτές οι γενικές παγκόσμιες στατιστικές έχουν μια πρώτη αξία ώστε να εκτιμηθεί η δύναμη του ιού. Και από αυτό μπορεί να υποτεθεί αξιόπιστα πως ο ιός είναι εξαιρετικά επικίνδυνος για ήδη επιβαρυμένους ανθρώπους και ειδικά τους ηλικιωμένους. Επιπλέον, ένα ακόμα δεδομένο είναι πως αφού τα πραγματικά κρούσματα είναι πολλαπλάσια – άγνωστο πόσο – περισσότερα των πραγματικών αυτό σημαίνει πως τα ποσοστά θνησιμότητας και επικινδυνότητας είναι ακόμα χαμηλότερα. Αυτό με βάση την μέχρι τώρα πορεία του ιού και με βάση το σκεπτικό ότι όσα κρούσματα είναι σοβαρά ή καταλήγουν στο θάνατο φτάνουν στο νοσοκομείο και καταγράφονται. Επομένως, μεγάλο ποσοστό των μη καταγεγραμμένων κρουσμάτων δεν διατρέχει σοβαρό κίνδυνο. Φυσικά, για να είμαστε ακριβείς αυτό είναι ένα δεδομένο της παρούσας κατάστασης και μπορεί να αλλάξει αν ο ιός μεταλλαχθεί ή αλλάξει συμπεριφορά, αν μείνει 2-3 χρόνια σε έξαρση και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις.
Θα πρέπει να είμαστε σαφείς και ξεκάθαροι στο ζήτημα της αιτιολογίας επίσης. Τις τελευταίες μέρες έχουν διαδοθεί πολλά ενδιαφέροντα άρθρα που αποδίδουν την ίδια την ύπαρξη του ιού και των πανδημιών γενικά σε δομικά χαρακτηριστικά των καπιταλιστικών κοινωνιών. Η σύνδεση των πανδημιών με την βιομηχανική γεωργία από τη μία ή με την ανάπτυξη των βιομηχανιών και την υποβάθμιση της ζωής και της υγείας χιλιάδων και εκατομμυρίων εργαζομένων (όπως στη Wuhan) από την άλλη είναι από τα βασικά δεδομένα που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας όταν συζητάμε για τον ιό.[1] Θα πρέπει να είμαστε σαφείς επίσης όταν μιλάμε για την μετάδοση του ιού. Υπάρχει μια στενά ιατρική εξήγηση που μας είναι εξαιρετικά χρήσιμη στην καθημερινή μας ζωή που λέει πως ο ιός μεταδίδεται με τα σταγονίδια και από αυτό προκύπτουν και οι πρακτικές συμβουλές για το πώς να αποφύγουμε την μετάδοση του. Υπάρχει και η εξήγηση όμως που είναι πιο γενική και μας είναι χρήσιμη στο πώς να χαράξουμε πολιτική για την πραγματική πρόληψη της μετάδοσης. Και αυτή είναι πως η κυκλοφορία του εμπορεύματος σε παγκόσμιο επίπεδο και η ταχύτητα με την οποία πραγματοποιείται στις μέρες μας είναι η βασική αιτία της μετάδοσής της. Τέλος, θα πρέπει να είμαστε σαφείς ως προς την αιτιολογία του θανάτου. Η ιατρική επιστήμη επιδιώκει και είναι και υποχρεωμένη νομικά να διαγνώσει κάποιο αίτιο θανάτου σε κάθε ασθενή που πεθαίνει. Η πραγματικότητα είναι πως τα αίτια της καλής υγείας αλλά και του θανάτου είναι πολλά και σύνθετα. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι του καρκίνου από το οποίο κανείς δε πεθαίνει με την αυστηρή έννοια του όρου. Απλά τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται και διογκώνονται τόσο πολύ που δημιουργούν βλάβες και δυσλειτουργίες στον υπόλοιπο οργανισμό με αποτέλεσμα να πεθαίνουν. Έτσι και στον covid-19 είναι λάθος να αποδίδεται η αιτία θανάτου των νοσούντων μόνο σε αυτό. Έτσι εξηγείται γιατί κάποιοι πεθαίνουν και κάποιοι όχι. Αν ήταν ένας ιός που σκότωνε αδιάκριτα δε θα ενδιέφεραν άλλα αίτια. Εδώ όμως δεν ισχύει το ίδιο. Κάποιος – και εύλογα – θα πει, πως αυτό δε μας ενδιαφέρει τώρα, εδώ άνθρωποι κινδυνεύουν. Από μια κοντόφθαλμη οπτική δε μας ενδιαφέρουν αλλά όταν θέλουμε να χαράξουμε στρατηγική για την ουσιαστική αντιμετώπιση του ιού μας ενδιαφέρει και μας παραενδιαφέρει. Για παράδειγμα, τι να το κάνουμε το εμβόλιο της γρίπης όταν δεν έχουμε το αξιοπρεπές εισόδημα για να τρεφόμαστε καλά ή όταν εισπνέουμε κάθε μέρα στην Αθήνα τόσο καυσαέριο. Η πραγματική υγεία που εμποδίζει κάθε ιό να καταστεί επικίνδυνος μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής – και αυτό είναι το βασικό πρόβλημα.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ
Ποιο είναι
το πρόβλημα των κρατών αυτή τη στιγμή; Λέγεται πως το πρόβλημα των κρατών είναι
η κατάρρευση των συστημάτων υγείας και γι’ αυτό επιδιώκουν να απλώσουν τα
κρούσματα στο χρόνο ώστε να μην επιβαρυνθεί το σύστημα και πεθαίνουν οι
άνθρωποι με επιλογή του κράτους. Είδαμε ότι πλέον σε Ιταλία και Ισπανία
επιλέγεται ο πιο νέος και ο πιο παραγωγικός και αφήνουν τα γερόντια να
πεθάνουν. Αυτό είναι αλήθεια. Τους ενδιαφέρει πολύ αυτό γιατί αλλιώς θα
κλονιστεί η νομιμοποίηση που έχουν τα
κράτη ως προστάτες της δημόσιας υγείας, θα διαρρηχθεί το συμβόλαιο ενάντια στο
θάνατο όπως προτιμώ να το λέω.[2] Ένα
ακόμα σημαντικό πρόβλημα των κρατών όμως
είναι ότι το κόστος, ο θάνατος δεν είναι υπολογίσιμος αυτή τη στιγμή. Είναι
άγνωστη η δυναμική του ιού, το τελικό ποσοστό που θα μολύνει και το πόσοι θα
πεθάνουν, το τελικό κόστος στην κερδοφορία των κεφαλαίων. Όταν καταστεί
υπολογίσιμος θα μπορεί να ενσωματωθεί αρμονικά στην καπιταλιστική κυκλοφορία
του εμπορεύματος όπως γίνεται αυτή τη στιγμή με όλες τις άλλες αιτίες θανάτου
που αναφέρω και στο προηγούμενο κείμενο (καρδιοαγγειακά νοσήματα, καρκίνος,
πατριαρχική βία, ατυχήματα στο δρόμο, εργατικές δολοφονίες, εποχική γρίπη, Η1Ν1
κτλ). Σκοπός των κρατών, λοιπόν, είναι αφενός να είναι το πρόβλημα διαχειρίσιμο
πολιτικά και αφετέρου να καταστεί σύντομα ελέγξιμο και υπολογίσιμο.
ΤΕΧΝΟΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ
Πολλοί και
πολλές παρεξηγούν ή αντιλαμβάνονται την κριτική στο κράτος και την
τεχνοεπιστήμη με μια συνωμοσιολογική αντίληψη που υπονοεί ότι το κράτος μας
λέει ψέματα για τον ιό ή ότι τα μέτρα που λαμβάνουν δε σκοπεύουν στην μη
μετάδοση του ιού. Η σχέση τεχνοεπιστήμης κι εξουσίας δεν είναι τέτοια. Παρόλο
που πάντα υπάρχουν στρατηγικές και πολιτικές που αναπτύσσονται πίσω από
κλειστές πόρτες δεν χρειάζεται να γνωρίζουμε τι λέγεται εκεί για να καταλάβουμε
τη σχέση αυτή. Το θέμα είναι αρκετά σύνθετο και απαιτεί σοβαρή θεωρητική και
ιστορική κατάρτιση εκατοντάδων σελίδων και ένα κείμενο σε ένα blog δε μπορεί
να προσφέρει και πολλά. Θα κάνω όμως μια προσπάθεια σε 3 παραγράφους.
Όταν πρέπει
να ρυθμίσεις την κυκλοφορία μιας πόλης ως κράτος, τότε προσλαμβάνεις ένα σωρό
επιστήμονες και ειδικούς να σου φτιάξουν ένα πλήρες σχέδιο. Από το πώς θα
χαραχτούν οι κύριες οδοί μέχρι το που θα μπούνε τα φανάρια και πόσο χρόνο θα
διαρκεί το πράσινο και το κόκκινο. Αυτό το σχέδιο θα πρέπει να υπηρετεί έναν
σκοπό. Την βέλτιστη κυκλοφορία του
εμπορεύματος (ζωντανού ή μη). Όταν αυτό το σχέδιο θα εφαρμοστεί δε θα είναι φυσικά
ακριβώς το ίδιο, μιας και η πραγματικότητα πάντα «αντιστέκεται» στα σχέδια αυτά
αλλά θα δημιουργήσει μια συγκεκριμένη πραγματικότητα, θα κανονίσει την κίνηση,
τις σχέσεις, το ρυθμό της ζωής και πολλά άλλα μικρότερα ή μεγαλύτερα με έναν
συγκεκριμένο τρόπο. Αυτός ο κανονιστικός χαρακτήρας της τεχνοεπιστήμης εκφράζει
καλά τη σχέση της με το κράτος. Δηλαδή, το ζήτημα δεν είναι αν η τεχνοεπιστήμη
χρησιμοποιείται για να παραπλανήσει ή να ξεγελάσει τους υποτελείς αλλά ότι
είναι ένας τρόπος να ρυθμίσει, να κανονίσει και να οργανώσει την κοινωνική ζωή
με τέτοιον τρόπο ώστε να ικανοποιεί έναν συγκεκριμένο σκοπό: την αύξηση της
κερδοφορίας του κεφαλαίου στις καλές στιγμές ή τουλάχιστον την αναπαραγωγή της
ήδη υπάρχουσας ταξικής κοινωνίας στις ζόρικες.
Ας δούμε το
παράδειγμα με τον Covid-19.
Είδαμε πιο πάνω ποιο είναι το πρόβλημα. Ένας ιός που μεταδίδεται πρωτίστως με
την καταναγκαστική – για τους μισθωτούς και μη ανθρώπους – κυκλοφορία του εμπορεύματος και δευτερευόντως
με το σάλιο και τα σταγονίδια. Έτσι, ξέρει το κράτος ότι είναι αναγκασμένο να
ρυθμίσει την ίδια την κυκλοφορία του εμπορεύματος έτσι ώστε να πετύχει τους
σκοπούς του. Ποιοι είναι αυτοί; Μήπως είναι η υγεία όλων των ανθρώπων; Μα αν το
ενδιέφερε αυτό θα είχε ήδη ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα υγείας για όλους.
Όχι. Οι σκοποί του είναι οι εξής συγκεκριμένοι: Να μην χάσει την κοινωνική του
νομιμοποίηση ως εγγυητής της δημόσιας υγείας (με την κατάρρευση του συστήματος
υγείας). Να μετατρέψει ένα άγνωστο πρόβλημα σε υπολογίσιμο και γνωστό. Και όλα
αυτά να τα πετύχει αναπαράγοντας την ταξική κοινωνία και την κυριαρχία του
στους υποτελείς. Και μαζεύει τους επιστήμονες και τους ρωτάει: «Πώς μπορώ να τα
πετύχω αυτά;». Σκεφτείτε το λίγο. Έχετε έναν χάρτη μπροστά σας με εκατομμύρια
ανθρώπους και έναν ιό να μεταδίδεται μέσα από την κυκλοφορία αυτών των ανθρώπων
– που είναι κατά βάση καταναγκαστική. Τι κάνεις; Κατεβάζεις γενικά ρολά; Όχι
γιατί έτσι δε πετυχαίνεις αναγκαστικά την αναπαραγωγή της ταξικής κοινωνίας.
Έτσι κάνεις μια επιλογή. Λες ότι θα πρέπει να πείσω το κρίσιμο τμήμα του
πληθυσμού ότι ενδιαφέρομαι για την υγεία του. Κρίσιμο τμήμα είναι αυτό από το
οποίο αντλώ την κοινωνική μου νομιμοποίηση. Έτσι, εξαιρώ όλους εκείνους που δεν
είναι κρίσιμοι για μένα. Τους μετανάστες στα κέντρα κράτησης (τα οποία με την
ευκαιρία τα κάνω κλειστά όπως ήθελα και δε με αφήνανε), τους φυλακισμένους,
τους άστεγους, τους τοξικοεξαρτημένους και τους εργαζόμενους σε βασικούς τομείς
της οικονομίας (κι ας είναι άσχετοι με το θέμα του ιού). Τους δε εργαζόμενους
που θα επωμιστούν να ρυθμίσουν και να εφαρμόσουν την κρατική πολιτική (στην
υγεία, το στρατό και την αστυνομία) θα τους μετατρέψω σε ήρωες που θυσιάζονται
για το καλό όλων. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα κάνουν τα υπόλοιπα.
Η επιστήμη
και το κράτος, λοιπόν, πρέπει να λύσουν αυτή την εξίσωση της μεροληπτικής
πολιτικής και κοιτάνε από ψηλά σαν μοντέρνοι τσομπάνηδες που πρέπει να βάλουν
τα γίδια στο μαντρί. Έτσι λένε ότι ένα μέρος της κοινωνίας (αυτό που ενδιαφέρει
την κοινωνική νομιμοποίηση και δε διαλύει τελείως την κυκλοφορία του
εμπορεύματος) θα πρέπει να κλειστεί σπίτι του. Κάποιοι θα δουλεύουν και κάποιοι
δε μας ενδιαφέρει αν θα πεθάνουν. Είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα πως αν
ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας κλειστεί σπίτι του – σταματήσει δηλαδή να
κυκλοφορεί – θα μειωθεί ο ρυθμός μετάδοσης του ιού. Αυτό είναι σαφές. Με
αποτέλεσμα λιγότεροι άνθρωποι να νοσήσουν – τουλάχιστον άμεσα (αυτός είναι και
ο στόχος που λέγαμε για να απλωθούν στο χρόνο τα κρούσματα) και λιγότεροι να
πεθάνουν – πάλι άμεσα. Αν πεθάνουν με έναν τρόπο που να μπορεί να υπολογιστεί
εκ των προτέρων δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Όπως γίνεται με όλους τους άλλους
θανάτους.
Έτσι όταν
γίνεται κριτική στο κράτος και την τεχνοεπιστήμη δε γίνεται αμφισβητώντας την
αποτελεσματικότητα των μέτρων που εφαρμόζουν. Γίνεται γιατί γνωρίζουμε πολύ
καλά πως η πολιτική του κράτους θα είναι πάντοτε υπέρ κάποιων και εναντίων
κάποιων άλλων, πως είναι ταξικά μεροληπτική. Πώς όταν μιλάει στο όνομα «όλων»
πάντοτε εννοεί «κάποιους». Εμείς που ενδιαφερόμαστε πραγματικά για την υγεία όλων
και δε θέλουμε κανείς να πεθάνει από covid-19 είμαστε υποχρεωμένοι να λέμε την αλήθεια
αυτή και ειδικά σε τέτοιες στιγμές και όχι να σωπαίνουμε ή να ακολουθούμε
σιωπηλοί την κρατική εντολή.
Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΩΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
«Τις έκτακτες καταστάσεις έχει τη δυνατότητα να τις αξιοποιήσει
αυτός που έχει στρατηγική. Και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να την υπηρετήσουν
ακόμα πιο αποτελεσματικά, ακόμα πιο γρήγορα. Αυτός που δεν έχει στρατηγική
είναι καταδικασμένος να υπαχθεί ακόμα περισσότερο στα σχέδια του αντιπάλου του.»
Δεν υπάρχει
καμία αμφιβολία για την αλήθεια και την αξιοπιστία του παραπάνω ισχυρισμού που
ανέφερα στο προηγούμενο κείμενο.[3] Η
παροιμία λέει πως «ο λύκος στην αντάρα χαίρεται» και αυτή τη στιγμή κάθε κράτος
σε συνεργασία και ανταγωνισμό με τα άλλα επιταχύνουν διαδικασίες που ήδη είχαν
στο σχεδιασμό τους. Το ίδιο έγινε και την περίοδο των κοινωνικών αναταραχών
στην εποχή των μνημονίων όταν προχωρούσαν τις εξορύξεις υδρογονανθράκων (2011),
τις ΒΑΠΕ σε όλη τη χώρα και τις διακρατικές συμμαχίες που φλερτάρουν με τον
πόλεμο στη ΝΑ Μεσόγειο. Τώρα προχωράει ο σχεδιασμός για τα κλειστά κέντρα
κράτησης μεταναστών στα νησιά και όχι μόνο, επιταχύνουν την αναδιάρθρωση των
εργασιακών σχέσεων, φτιάχνουν νέο ΧΥΤΑ στη Φυλή (13/3/2020),[4] προωθούν
την εγκατάσταση των 5G Δικτύων που
βρήκαν κάποιες αντιστάσεις πριν λίγους μήνες, επεκτείνουν το φράχτη του Έβρου
(με επείγουσα διάταξη χωμένη στην χθεσινή Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για τα
μέτρα του κορωνοϊού) και πολλά ακόμα που πρέπει να καταγράψουμε για να μην τα
φάει η σκόνη του ιού.
Πέρα από
αυτά υπάρχουν και δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν διεθνώς τα κράτη. Και
αυτά σχετίζονται με τη νέα οικονομική κρίση που ξεκινάει φέτος.[5] Η
επίθεση του κεφαλαίου γενικά αλλά και στην ελλάδα θα είναι αμείλικτη. Η οικονομική
κατάρρευση είναι προ των πυλών. Σκεφτείτε μόνο τι λένε για την βαριά βιομηχανία
της χώρας και τι πάτο θα πιάσει φέτος. Ο κορωνοϊός θα είναι η τέλεια ευκαιρία
για να παρουσιάσουν την καπιταλιστική κρίση ως φυσική καταστροφή που πρέπει να
αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί. Κάτι σαν το 2008 δηλαδή αλλά αυτή τη φορά με πολύ
καλύτερη δικαιολογία. Έναν ιό με τον οποίο πολύς κόσμος ήρθε σε επαφή. Παράλληλα,
τους τελευταίους μήνες ένα σωρό εξεγέρσεις έχουν ξεσπάσει σε πολλές χώρες του
κόσμου (Αϊτή, Αιθιοπία, Χιλή, Σουδάν, Εκουαδόρ, Χονγκ Κονγκ, Λίβανος, Ιράκ,
Καταλονία, Γαλλία) που δείχνουν πως το βάθεμα της ταξικής κοινωνίας μόνο
αναπάντητο δε μένει. Γι’ αυτό οι πολιτικές που εφαρμόζονται τώρα και που θα
μείνουν ως πολιτική και επιχειρησιακή παρακαταθήκη για το μέλλον πρέπει να
γίνουν κατανοητές και ως προληπτικά μέτρα στις εξεγέρσεις που έρχονται.
Ο 4ΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ
ΠΟΛΕΜΟΣ
ΚΑΙ
Η 4Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο ιστορικός του μέλλοντος πιθανά θα καταγράψει την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 ως την έναρξη του 4ου Παγκοσμίου Πολέμου, την κήρυξη του πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία ενός εχθρού αόρατου και πανταχού παρόντα. Μπορεί να είναι ο διπλανός σου στο μετρό ο νέος επίδοξος βομβιστής, ο γείτονάς σου. Ένας πόλεμος που έθεσε ολόκληρες πόλεις υπό στρατιωτικό νόμο και στρατιωτική κατοχή και εφάρμοσε μέτρα καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που παρατείνονταν κατά το δοκούν στις χώρες (π.χ. Γαλλία, Τουρκία). Ένας πόλεμος που χρησίμευσε το ίδιο καλά τόσο για τον κοινωνικό πόλεμο εντός του κάθε κράτους όσο και για τους διακρατικούς ανταγωνισμούς και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Η εισβολή σε Αφγανιστάν και Ιράκ έγινε γιατί υποτίθεται κρύβανε τρομοκράτες. Αυτός ο ιστορικός θα καταγράψει τον πόλεμο ενάντια στην πανδημία του 2020 ως ένα σημείο καμπής προς τον 4ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε μια εποχή όξυνσης των ταξικών ανισοτήτων παγκόσμια και εντός του κάθε κράτους αλλά και σε μια εποχή που όλο και πιο πολύ διαμορφώνονται τα νέα διακρατικά στρατόπεδα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Και αυτός ο «πόλεμος ενάντια στην πανδημία», ο πόλεμος με έναν αόρατο αλλά όχι ανίκητο εχθρό θα φανεί εξίσου χρήσιμος για τα δύο μέτωπα του κάθε κράτους.
Για την 4η
Βιομηχανική Επανάσταση έχω ξαναγράψει παλιότερα ένα σύντομο κείμενο.[6] Σε αυτήν
τα όρια του βιολογικού, του φυσικού και του ψηφιακού πρέπει να γίνουν όλο και
πιο θολά, «..το σώμα των ανθρώπων πρέπει
να αναμιχθεί με τη μηχανή, πρέπει να γίνουμε όλο και περισσότερο κομμάτι της
μηχανής, κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας ελαχιστοποιώντας τα περιθώρια αντίστασης
σε αυτήν. Πρέπει να γίνουμε υβρίδια. Αυτό ζητάνε τα αφεντικά.» Είναι σε
όλους φανερό πως ο κορωνοϊός επιταχύνει νέες μορφές εργασίας, εκπαίδευσης,
επιτήρησης και ελέγχου. Η υγεία, το σώμα γίνεται όλο και πιο πολύ
προαπαιτούμενο συμμετοχής στην κυκλοφορία του εμπορεύματος, γίνεται όλο και πιο
πολύ αντικείμενο ελέγχου (πχ. η μέτρηση πυρετού πριν μπεις στη δουλειά σου).
ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Είναι
απαραίτητο να έχουμε ξεκάθαρη στο μυαλό μας την αλληλεξάρτηση των διακρατικών
ανταγωνισμών με τον κοινωνικό και ταξικό πόλεμο εντός των κρατών. Και για να
γλιτώσουμε τη θεωρητική ανάλυση, μιας και είναι τέτοιες μέρες θα αναφέρω ένα
ιστορικό παράδειγμα που μας κάνει αυτή την αλληλεξάρτηση ξεκάθαρη. Τέτοιες
μέρες, λοιπόν, πριν από 149 χρόνια ξεκίνησε η Παρισινή Κομμούνα. Μια εξέγερση
που άφησε το στίγμα της μέσα στα κινήματα και μας δίδαξε πολλά πράγματα, μια
εξέγερση που γεννήθηκε ακριβώς με τη λήξη του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου. Ξεκίνησε
ένα μήνα από τη συνθηκολόγηση των Γάλλων και αποδοχή της ήττας τους. Και
πνίγηκε στο αίμα από τον Γαλλικό στρατό με τη βοήθεια του Πρώσικου στρατού
κατοχής. Αυτή η ιστορία μας δίδαξε πολύ νωρίς με ακρίβεια τη σχέση ανάμεσα σε
διακρατικές συγκρούσεις και ταξικό πόλεμο. Τα κράτη ανταγωνίζονται μεταξύ τους
αλλά στη μάχη ενάντια στον εσωτερικό εχθρό του κάθε κράτους, οι αντιμαχόμενες
πλευρές μπορούν να συνεργαστούν. Το ίδιο βλέπουμε και εδώ με τον Έβρο. Τις
μέρες που καλούσαν για πανστρατιά εναντίον των Τούρκων και των «βαλτών»
μεταναστών υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στο Σύνδεσμο Εξαγωγέων
Βορείου Ελλάδος και του Turkish–Greek Business Council
του Foreign Economic Relations Board.[7]
Παράλληλα, συλλαμβάνουν ανθρώπους σε αγαστή συνεργασία με το Τούρκικο αντίπαλο
κράτος[8] την ίδια
ώρα που ο λαϊκός φασισμός υποδέχεται τα ΜΑΤ σαν ήρωες που μάχονται τον Τούρκο
εχθρό.[9]Η αντιπαλότητα και η συνεργασία ανάμεσα στα
αφεντικά συνυπάρχουν την ίδια στιγμή. Προϋπόθεση της επιθετικής πολιτικής
ενός κράτους είναι η κοινωνική ειρήνη εντός του. Γι΄ αυτό και ιστορικά η
διακρατική σύγκρουση είχε άμεση σχέση με τις κοινωνικές επαναστάσεις και τα
αντάρτικα (μια ματιά στην ιστορία του Α’ ΠΠ, της Σοβιετικής Επανάστασης, της
Γερμανικής ή η ιστορία της Ισπανικής Επανάστασης με τον 2ο Π.Π. και
τα αντάρτικα που δημιουργήθηκαν είναι ενδεικτικά).
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ;
Δεν υπάρχει
καμία αμφιβολία ότι ο εθνικισμός και ο πατριωτισμός ενδυναμώνεται μέσα από τη
διαχείριση της πανδημίας σε κάθε ξεχωριστό κράτος. Με νέους ήρωες και νέες συλλογικές
θυσίες. Οι γιατροί, η κοινωνία που μένει σπίτι είναι όλα τμήματα ενός νέου
πατριωτισμού που αγκαλιάζει όλο και περισσότερες ταξικές αντιθέσεις, που
νομιμοποιεί όλο και πιο πολύ τον ολοκληρωτισμό των στρατοπέδων συγκέντρωσης και
της θυσίας του Άλλου για το γενικό καλό της πατρίδας. Σε αυτή τη συγκυρία, το
ελληνικό κράτος θα επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας με αστυνομία και στρατό
(φαντάζομαι) αλλά δε φαίνεται ότι θα καταφέρει να σώσει την εικόνα του ως
εγγυητής της δημόσιας υγείας. Με ένα σύστημα υγείας που δεν ήταν ήδη από πριν
επαρκές για να αντιμετωπίσει την εποχιακή γρίπη, με νοσηλευτές που νοσούν από
κορωνοϊό να έρχονται σε επαφή με καρκινοπαθείς, αποσυρμένο ιατρικό και
νοσηλευτικό προσωπικό σε καραντίνα και με τα κρούσματα να έχουν αγγίξει έναν
απροσδιόριστα μεγάλο αριθμό όλα δείχνουν πως θα οδηγηθούμε σε καταστάσεις
Ιταλίας. Μακάρι να πάνε όλα καλά και οι γεροντότεροι να μην έχουν
αρρωστήσει. Εχθές, από την επίσημη
ενημέρωση του Υπουργείου μάθαμε πως νοσηλεύονται 100 άτομα από τα οποία τα 18
διασωληνωμένα και τα 79 με «βαριά υποκείμενα νοσήματα». 12 από τα 13 άτομα που
έχουν πεθάνει είχαν «βαριά υποκείμενα νοσήματα» δηλαδή πολλαπλή αιτιολογία.
Αυτό καταλαβαίνουμε τι σημαίνει για τις αμέσως επόμενες μέρες. «Έχουμε
ανθρώπους που αποσωληνώθηκαν αλλά είναι λίγοι» είπε ο Τσίορδας με σκυμμένο το
κεφάλι εχθές. Απέναντι στο βραχυπρόθεσμο και το μακροπρόθεσμο (που είναι
μεγα-ιστορικών διαστάσεων) πρέπει να κρατήσουμε μια ισορροπία. Δύο πράγματα θα
τονίσω μόνο.
Είναι σημαντικό σε μια στιγμή που
το κράτος δείχνει με οξύ τρόπο το ταξικό του πρόσωπο να γινόμαστε η φωνή αυτών
που δεν έχουν, να στεκόμαστε αλληλέγγυοι σε όσους το κράτος καταδικάζει σε
θάνατο και ακόμα να δημιουργήσουμε έκτακτες ομάδες αλληλοστήριξης και
αλληλεγγύης στις γειτονιές για να αντιμετωπίσουμε συλλογικά τα προβλήματα που
προκύπτουν και από την αρρώστια αλλά και από την απληρωσιά, την ανημποριά, τον
αποκλεισμό. Τέτοιες πρωτοβουλίες θα λύσουν πραγματικά προβλήματα, θα κρατήσουν
ζωντανά τα προτάγματά μας μέσα στη κοινωνία και ίσως μας βοηθήσουν να ξεφύγουμε
από την απαγόρευση κυκλοφορίας και την επιβολή απομόνωσης. Αυτό όμως δε μπορεί
να γίνει με έναν τρόπο αλά μεταναστευτικό του ΣΥΡΙΖΑ. Καλύπτοντας τα κενά του
κράτους και βγάζοντας το καθαρό. Με πρακτικές αλληλεγγύης αφομοιώσιμες –
πρακτικές που η αριστερά είναι μανούλα στο να τις αξιοποιεί πολιτικά για τις
επόμενες εκλογές. Τα πολιτικά μας περιεχόμενα γίνονται πολύ πιο πραγματικά
ακριβώς σε τέτοιες στιγμές. Δείχνοντας ποιο είναι το κράτος και ποια είναι η
δυναμική των δικών μας προταγμάτων.
Παράλληλα, δε μπορεί παρά να μη
συμπεριλάβουμε τη μεγάλη εικόνα και τη δουλειά μυρμηγκιού που χρειάζεται να
κάνουμε σε βάθος δεκαετιών. Έτσι, χρειάζεται να μην δοθούμε 100% ξανά στην
επικαιρότητα και να απαντήσουμε αντανακλαστικά. Αλλά με έναν τρόπο που
καλλιεργεί το μέλλον μας, που οργανώνει αργά αργά και γειωμένα στις πραγματικές
κοινωνικές ανάγκες τις ελευθεριακές δομές και μορφές κοινωνικής οργανώσεις που
πρέπει να δημιουργήσουμε. Με έναν τρόπο που ξεδιπλώνει και διατυπώνει βιώσιμες
στρατηγικές επαναστατικής προοπτικής. Οι εξεγερσιακές δυναμικές δε θα εκλείψουν
(και αμέσως μετά τον κορωνοϊό επίσης) και οι κοινωνικές ανάγκες όλο και θα
μεγαλώνουν.
Επιστροφή στη κανονικότητα δεν υπάρχει. Και
δεν υπάρχει όχι λόγω της έκτακτης κατάστασης αλλά εξαιτίας των δομικών τάσεων
που ήδη υπάρχουν και των οργανωμένων δυνάμεων που αξιοποιούν την πανδημία προς
όφελος τους. Ένα μεγάλο εμπόδιο για να καταλάβουμε που πάνε τα πράγματα είναι η
ίδια μας η υποκειμενική εμπειρία και σε μικρότερο βαθμό ακόμα και η ιστορική
εμπειρία. Ειδικά στη Δύση και την Ελλάδα όπου από τον 2ο ΠΠ και μετά
οι συνθήκες ζωής μόνο καλύτερες γινόταν. Κάνουμε εκτιμήσεις για το μέλλον με
βάση του τι έχουμε ζήσει. Κι όμως, αυτά που θα ζήσουμε δεν τα έχουμε ξαναζήσει.
Οι μέρες που έρχονται θα είναι όλο και πιο δύσκολες. Η επόμενη δεκαετία θα
κάνει την προηγούμενη να μοιάζει με παιδική χαρά.
[1] Δείτε ενδεικτικά: «Από πού ήρθε ο κορονοϊός, και πού θα μας πάει; Συνέντευξη με τον επιδημιολόγο Rob Wallace» και αναζητήστε το βιβλίο του συγγραφέα «Big Farms make Big Flu» https://voidnetwork.gr/2020/03/21/coronoios-synenteuksi-epidhmiologos-rob-wallace/ «Κοινωνική Μόλυνση: Κοινωνικός και ταξικός πόλεμος στην Κίνα» https://yfanet.espivblogs.net/2020/03/20/koinoniki-molynsi-koinonikos-kai-taxikos-polemos-stin-kina/ Το site της ομάδας του μεταφρασμένου κειμένου πιο πάνω και τη συνολική δουλειά που έχουν κάνει: http://chuangcn.org/
[2] «Φυσικές
καταστροφές, ταξικός πόλεμος και το συμβόλαιο ενάντια στον θάνατο: πώς να
σκεφτούμε;»
https://blackathena.squat.net/fusikes-katastrofes-taksikh-analysh-thanatos/
[3] «Πώς να
αποφύγετε τον Ιό της Κυριαρχίας; (Έβρος και Κορωνοϊός είναι πόλεμος
κοινωνικός!)»
https://blackathena.squat.net/o-ios-ths-kuriarxias/
[4] «Νέος
ΧΥΤΑ στη Φυλή, στα «μουλωχτά» και με συνοπτικές διαδικασίες», 19/03/2020
https://oxixytafilis.blogspot.com/2020/03/blog-post_19.html
[5] «Ήταν ο
ιός που το κατάφερε»
https://avantgarde2009.wordpress.com/2020/03/15/it-was-the-virus-that-did-it/
[7] «ΜΝΗΜΟΝΙΟ
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕΒΕ ΚΑΙ TURKISH-GREEK BUSINESS COUNCIL ΤΟΥ FOREIGN ECONOMIC
RELATIONS BOARD (DEIK) ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ»
(4/3/2020)
https://www.seve.gr/%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BF-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1%CF%83-%CF%83%CE%B5%CE%B2%CE%B5-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-turkish-greek-business-council-%CF%84/
[9] «Υποδοχή
ηρώων επιφυλάσσουν στα ΜΑΤ οι κάτοικοι στις Καστανιές»
https://www.ethnos.gr/ellada/95416_ypodohi-iroon-epifylassoyn-sta-mat-oi-katoikoi-stis-kastanies
Τις έκτακτες καταστάσεις έχει τη δυνατότητα
να τις αξιοποιήσει αυτός που έχει στρατηγική. Και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε
να την υπηρετήσουν ακόμα πιο αποτελεσματικά, ακόμα πιο γρήγορα. Αυτός που δεν
έχει στρατηγική είναι καταδικασμένος να υπαχθεί ακόμα περισσότερο στα σχέδια
του αντιπάλου του.
—————————————————
Είναι πραγματικά καταθλιπτικό να βλέπεις πόσο εύκολα η Κυριαρχία μπορεί να κινητοποιήσει και να κατευθύνει τους υποτελείς όπου γουστάρει (είτε με την κρίση, είτε με την εισβολή στον Έβρο, είτε με τον κορωνοϊό), πόσο εύκολα μπορεί να παρουσιάζει τα δικά της προβλήματα ως δικά μας, πόσο εύκολα εν τέλει να μας οργανώσει και να μας υποτάξει ακόμα πιο πολύ. Υπάρχει και κάτι πιο καταθλιπτικό όμως. Όταν αυτό το παθαίνουν οι πολιτικοποιημένοι υποτελείς. Είτε όταν «ακολουθούν» συνειδητά ή ασυνείδητα τις άνωθεν εντολές, είτε όταν παραμένουν στο κόσμο τους.
“Over 10,000 military medics working at front line in COVID-19 fight”
Η ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
Στις 6
Αυγούστου του 1976, το πλοίο «ΧΟΡΑ» του τούρκικου κράτους έπλευσε στα βορειοανατολικά
της Λέσβου για να κάνει σεισμικές έρευνες παραβιάζοντας, σύμφωνα με την οπτική
του ελληνικού κράτους, την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Αυτό το γεγονός δημιούργησε
μία από τις γνωστές κρίσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και έχει καταγραφεί
στη μνήμη του δημόσιου λόγου όχι με τις κινήσεις του ελληνικού ή του τούρκικου
κράτους αλλά με τη πασίγνωστη δήλωση του Ανδρέα Παπανδρέου στα πλαίσια της
περιοδείας του στο νομό Έβρου και συγκεκριμένα στην Αλεξανδρούπολη: «Βυθίσατε
το Χόρα». Σε μια εποχή που το ΠΑΣΟΚ ήταν ανερχόμενη αντιπολίτευση και πολεμούσε
τη Δεξιά όσο τίποτα άλλο, το ΠΑΣΟΚ ρωτούσε γιατί «δεν βυθίσατε το ΧΟΡΑ». Μια
εποχή που οι κοινωνικοί αγώνες ήταν σε μεγάλη ένταση και το ΠΑΣΟΚ προσπαθούσε
να τους διαμεσολαβήσει (πράγμα που έκανε με μεγάλη επιτυχία). Το 1980, τέσσερα
χρόνια αργότερα, παραδέχθηκε στη Βουλή ότι ουσιαστικά αυτή τη δήλωση την έκανε
σε συνεννόηση με τον Καραμανλή, πράγμα που επιβεβαίωσε και ο Κανελλόπουλος
λέγοντας: «προέβη στη διατύπωση των λέξεων εκείνων για ορισμένο Εθνικό σκοπό».[1]
Η πρώτη φορά
Αριστερά, το ΠΑΣΟΚ, σε μια περίοδο φοβερής κοινωνικής πάλης και με διακηρυγμένο
εχθρό τη Δεξιά, σε στιγμή εθνικής έντασης επέδειξε στάση ευθύνης «στα κρίσιμα
θέματα» και συνεργάστηκε ακόμα κι αν δεχόταν τα πολιτικά πυρά. Μια εποχή που
βγαίνανε καραμπίνες στα εκλογικά κέντρα του ΠΑΣΟΚ από τους οπαδούς της ΝΔ στην
επαρχία. Δηλαδή, που η πάλη ανάμεσα στη Δεξιά και το ΠΑΣΟΚ ήταν πραγματικότατη.
Η εθνική ενότητα, όμως, χρειάζεται όλο το πολιτικό φάσμα, δε χορεύεται από
έναν. Ο ΣΥΡΙΖΑ που θέλει να βάλει πλάτη στο μεταναστευτικό είναι η σημερινή
μίζερη εκδοχή αυτού του παρελθόντος, αυτής της λειτουργίας της
αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Της απαραίτητης συνεργασίας Δεξιάς και
Αριστεράς. Ο Τσίπρας επανέλαβε το ίδιο που είπε και για τις καταλήψεις,
δηλώνοντας πως θα βάλει υπεύθυνα πλάτη. «Κι εμείς το κάναμε αυτό αλλά όχι με
αυτόν τον τρόπο». Διαφέρει ο τρόπος, η στρατηγική είναι κοινή.
Η ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ‘90s
Στις 14
Φεβρουαρίου του 1992, 1 εκατομμύριο άνθρωποι διαδηλώσανε στη Θεσσαλονίκη για το
όνομα της Μακεδονίας. Με κλειστά καταστήματα, με προκηρυγμένη στάση εργασίας
από το εργατικό κέντρο, με τα γυμνάσια να μην έχουν μαθήματα και να κατεβαίνουν
υποχρεωτικά στις διαδηλώσεις. Στη Νέα Δημοκρατία δημιουργήθηκε σύγκρουση
ανάμεσα στον Μητσοτάκη (πρωθυπουργό) και τον Σαμαρά (υπουργό εξωτερικών) με
αφορμή την λεγόμενη πρόταση Πινέιρο που περιείχε το όνομα «Μακεδονία». Και ενώ
ο Μητσοτάκης καλοέβλεπε την πρόταση αυτή ήταν πολλοί οι ψήφοι για να πάνε
χαμένοι. Το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός στήριξαν ολόψυχα τα συλλαλητήρια. Το ΚΚΕ
απήχε. Κάντε συγκρίσεις με το σήμερα και δείτε πως τα φέρνει η ζωή. Τον Ιούνιο
του 1993 η Εκκλησία της Ελλάδος διοργανώνει ανοιχτή εκδήλωση προς τιμήν του
Ράντοβαν Κάραζιτς (καταδικασθέντα για τη σφαγή
8.000 βόσνιων της Srebrenica) με συνδιοργανωτές την ΓΣΕΕ, την
ΑΔΕΔΥ και την ΠΑΣΕΓΕΣ (αγρότες). Στήριξαν την εκδήλωση εκπρόσωποι από ΝΔ,
ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΣΥΝ. [2]
Στην ίδια
δεκαετία (και όχι μόνο σε αυτήν) έλαβαν χώρα και οι δολοφονίες αλβανών μεταναστών στα σύνορα
και εντός της χώρας από στρατό, αστυνομία και οπλισμένους πολίτες. Οι αλβανοί
αντιμετωπίστηκαν ως εισβολείς εγκληματίες. Μια ιστορία που είναι γνωστή ή θα
έπρεπε να είναι. Χωρίς να αναφερθούμε καν στον απίστευτο ρατσισμό που έκαναν τη
λέξη «αλβανός» να χρησιμοποιείται ως βρισιά. Η ΓΣΕΕ στο ρόλο του ελέγχου της
εργασίας μέσω του ΕΚΑ (εργατοϋπαλληλικό κέντρο Αθήνας) πρότεινε οι, χωρίς
χαρτιά, αλβανοί μετανάστες να καταγράφονται στους τοπικούς ΟΑΕΔ και όσοι δεν το
κάνουν «να θεωρούνται λαθραίοι και να απελαύνονται».
